บ้านบางดาน ตำบลพะวง สมัยก่อนเรียกว่า ตำบลบ้านกระดาน

[หม่องวิน มอไซ]

วันนี้นั่งอ่านหนังสือเก่าเล่มหนึ่ง คือ จดหมายเหตุระยะทางเสด็จพระราชดำเนินเลียบมณฑลปักษ์ใต้ ของสักขี พ.ศ.๒๔๕๘
เจอข้อมูลน่าสนใจ
ทั้งความหมายของ ไทรบุรี ที่หมายถึง ไซดักปลา ไม่ใช่ต้นไทร
แล้วก็บ้านบางดาน สมัยก่อนเรียกว่า ตำบลบ้านกระดาน ด้วยครับ  ;D

[หม่องวิน มอไซ]

ร.๖ เสด็จพระราชดำเนินด้วยรถยนต์พระที่นั่งไปตามถนนสงขลา-ไทรบุรี จนเลยบ้านบางดานไปเล็กน้อย
ในเย็นวันศุกร์ที่ ๑๘ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๘ ครับ

[ฅนสองเล]

แล้วตำบลน้ำกระจาย ละครับอาจารย์ รู้สึกว่าเคยได้ยินชื่อตำบลน้ำกระจายด้วย

[หม่องวิน มอไซ]

อำเภอเหนือ คือ อำเภอหาดใหญ่ในปัจจุบัน

สมัย ร.๕ เมืองสงขลาแบ่งออกเปน ๕ แขวงคือ
๑ อำเภอกลางเมือง ตั้งที่ว่าการกลางเมืองสงขลา
๒ อำเภอปละท่า ตั้งที่ว่าการบ้านจทิ่งพระ
๓ อำเภอฝ่ายเหนือ  ตั้งที่ว่าการที่ท่าหาดใหญ่
๔ อำเภอเมืองจนะ ตั้งที่ว่าการบ้านนาทวี
๕ อำเภอเมืองเทพา
(จากรายงานราชการมณฑลนครศรีธรรมราช ร.ศ.๑๑๖)

สำหรับสะพานที่ ๔ นั้น ผมสันนิษฐานว่า เป็นสะพานข้ามคลองบางดานครับ โดยมีสะพานต่าง ๆ บนถนนสงขลา-ไทรบุรีโดยลำดับดังนี้
๑ สะพานคลองคูขวาง ใกล้บ้านหมอจามในปัจจุบัน
๒ สะพานคลองสำโรง ใกล้โรงพยาบาลประสาท (ชื่อเดิม)
๓ สะพานคลองเขาแก้ว ใกล้ปั๊มน้ำมันช้างแก้ว-อู่ซ่อมของระโนดเดินรถ
๔ สะพานคลองบางดาน ใกล้โรงเรียนบ้านบางดาน
๕ สะพานคลองน้ำกระจาย ใกล้วัดน้ำกระจาย
๖ สะพานคลองลึก ใกล้มัสยิดบ้านคลองลึก
๗ สะพานคลองท่าแค ใกล้วัดควนหิน (วัดเนินไศล)
๘ สะพานคลองนายสาม (คลองน้ำน้อย) ใกล้วัดน้ำน้อยนอก
...

[หม่องวิน มอไซ]

แล้วตำบลน้ำกระจาย ละครับอาจารย์ รู้สึกว่าเคยได้ยินชื่อตำบลน้ำกระจายด้วย

ขอบคุณครับ ตำบลน้ำกระจายคงอยู่ถัดจากตำบลบ้านกระดานนะครับ  ::)
ไว้ค่อย ๆ ช่วยกันคลำ แกะรอยกันต่อไปครับท่าน บก.เท่ง

[หม่องวิน มอไซ]

สะพานน้ำน้อย สมัย ร.๖ ครับ
ผมสันนิษฐานว่าอาจจะถ่ายในปี พ.ศ. ๒๔๕๔ เมื่อคราวเสด็จประพาสทางรถไฟถึงตำบลน้ำน้อย แล้วเสด็จกลับทางรถยนต์
(วันที่ ๑๙ เมษายน ร.ศ.๑๓๐)

[หม่องวิน มอไซ]

แผนที่ภูมิประเทศ กรมแผนที่ทหาร ชุด L7018S
แสดงตำแหน่งสะพานต่าง ๆ ของถนนสงขลา-ไทรบุรีครับ

[หม่องวิน มอไซ]

ป้ายบ้านบางดาน ในปัจจุบันครับ

[Singoraman]

ผมเคยเห็นว่า "บ้านบางกระดาน" ก็มี
บ้าน "พะวง" คนแก่คนเก่าเล่าว่าเดิมคือ "พระวง"  ก็ว่า
ในนิราศทุ่งหวัง ชื่อเหล่านี้มีปรากฎ ทั้ง บางดาน และ พะวง

[หม่องวิน มอไซ]

อาจเป็นเพราะสมัยก่อนข้าราชการที่มาจากพระนคร จดบันทึกชื่อสถานที่ที่คนใต้เรียกให้เป็นแบบภาษาไทยภาคกลาง
หรือคนใต้เองเรียกชื่อสถานที่ให้คนภาคกลางฟัง โดยพยายามปรับเป็นภาษากลางหรือเปล่าครับ

่ตัวอย่างเช่น สถานีรถไฟน้ำจาย เวลาต่อมากลายเป็นสถานีรถไฟน้ำกระจาย
(แปลกตรงที่ตรงข้ามกับบางดาน เพราะบางดาน เดิมเป็นบางกระดานหรือบ้านกระดาน ส่วนน้ำกระจาย เดิมเป็นน้ำจาย)

สถานีศาลาทุ่งลุ่ง ยังรักษาไม้เอกบนคำว่าลุ่ง ไว้ได้อย่างดี เพราะคนใต้ออกเสียง ลุง เป็น ลุ่งครับ


นิราศทุ่งหวัง อยากอ่านฉบับเต็มจังครับ น่ามีการเอามาพิมพ์ใหม่ เพราะให้ความรู้เกี่ยวกับสภาพภูมิศาสตร์และบ้านเมืองสมัยนั้นดีมากครับ

[Singoraman]

ผมมีนิราศทุ่งหวัง ที่ได้จากงานศพแม่ อ.จรัส หาก อ.หม่อง มีโอกาสไปเวทีภาพเก่าเล่าสงขลา
ช่วง 6-11 เมย. ที่สงขลา จะติดมือไปฝากครับ

[หม่องวิน มอไซ]

ขอบคุณมากครับท่าน อ.Singoraman  ;D