บ่อโอ : บ่อน้ำ 100 ปีของสงขลา บ่อร้างลึกลับที่อู่ตะเภา และบ่อทรัพย์

[หม่องวิน มอไซ]

เมืองสองทะเลอย่างสงขลาบ้านเรานั้น ไม่มีแหล่งน้ำผิวดินประเภทแม่น้ำลำคลอง หนองบึง ให้ใช้อุปโภคบริโภค
แผ่นดินเป็นสันทรายยื่นออกไปเป็นแหลม
การตั้งบ้านเรือนที่นี่จึงต้องขุดบ่อน้ำไว้ใช้ตั้งแต่ครั้งโบราณ

แม้แต่บ้านที่เพิ่งสร้างใหม่ไม่ถึง 30 ปี ก็ต้องขุดบ่อน้ำ หรือบ่อบาดาลไว้ใช้
เนื่องจากการประปายังให้บริการได้ไม่ทั่วถึง

บ้านหลายหลังมีบ่อน้ำอยู่กลางบ้าน ไม่ว่าบ้านแบบจีนที่เมืองเก่า
หรือบ้านยุคหลัง แถวย่านวชิรา

วัดวาอารามก็มีบ่อน้ำ
มัสยิดก็มีบ่อน้ำ
จึงเกิดบ่อยาง บ่อพลับขึ้น

แม้บ่อน้ำสี่เหลี่ยมที่วัดยางทองในปัจจุบัน จะเป็นบ่อขุดขึ้นใหม่ เพื่อเป็นสัญลักษณ์ของตำบลบ่อยาง
แต่วันนี้จะขอพาไปชมบ่อน้ำโบราณดั้งเดิม มีอายุ 100 ปี
และเป็นบ่อน้ำที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของสงขลาที่ยังใช้งานอยู่ในปัจจุบันครับ

[หม่องวิน มอไซ]

ทางรถไฟสายสงขลา-อู่ตะเภา-พัทลุง เริ่มต้นก่อสร้างในปี พ.ศ. ๒๔๕๓ หรือเมื่อ ๑๐๐ ปีก่อน
แล้วเสร็จเปิดใช้งานอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๖ (ขึ้นปีใหม่เดือนเมษา ถ้านับอย่างปัจจุบันก็คือ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๗)
เมื่อใช้รถจักรไอน้ำ ก็ต้องมีที่เติมน้ำเติมฟืน
ก็เลยต้องมีบ่อน้ำสำหรับเป็นแหล่งน้ำจืดเติมรถจักรไอน้ำ

จากภาพถ่ายทางอากาศ พ.ศ. ๒๔๗๘ ของคุณพรเลิศ ละออสุวรรณ มองเห็นสงขลาพยาบาล วัดโรงวาส ทางรถไฟ โรงไว้รถจักร ที่สำหรับกลับรถ ถังน้ำสูงและบ่อน้ำด้วยครับ

[หม่องวิน มอไซ]

ภาพขยายครับ
๑ สงขลาพยาบาล
๒ วัดโรงวาส
๓ ถนนรามันห์
๔ ถนนรามวิถี
๕ สะพานรถไฟข้ามคลองขวาง
๖ ที่กลับรถจักร
๗ โรงไว้รถจักร
๘ ถังน้ำ
๙ บ่อน้ำ

[หม่องวิน มอไซ]

ภาพขยายบริเวณโรงไว้รถจักร สงขลา
มองเห็นบ่อน้ำอย่างชัดเจน

[หม่องวิน มอไซ]

ลักษณะของที่กลับรถจักรและโรงไว้รถจักรนั้น ที่สถานีปากน้ำโพ จ.นครสวรรค์ ยังมีเหลือให้เห็นครับ

ภาพโดยคุณเมธี สุมณฑา จาก rotfaithai.com

[หม่องวิน มอไซ]

ตัวอย่างบ่อน้ำที่สถานีเทพา

ภาพโดยคุณ Heerchai จาก rotfaithai.com

[หม่องวิน มอไซ]

ถังน้ำที่สถานีเทพาเช่นกัน
ภาพโดยคุณ Heerchai จาก rotfaithai.com

[กิมหยง]

โห

[หม่องวิน มอไซ]

สำหรับสถานีรถไฟสงขลานั้น ถังน้ำและโรงไว้รถจักรถูกรื้อไปนานหลายสิบปีแล้ว ปัจจุบันไม่มีร่องรอยให้เห็น
ส่วนที่สำหรับกลับรถนั้น โครงเหล็กถูกรื้อออกไป เหลือไว้แต่บ่อ และถูกถมไป เหลือไว้แต่ขอบบ่อบางส่วนให้เห็นครับ

http://www.youtube.com/watch?v=zztkh5PiWvE

[หม่องวิน มอไซ]

สิ่งที่เหลืออยู่จนถึงปัจจุบันในสภาพสมบูรณ์ และได้รับการพัฒนาปรับปรุง คือ บ่อน้ำ ที่ชาวบ้านเรียกว่า บ่อโอ

http://www.youtube.com/watch?v=uYCEzCGYAO8

[หม่องวิน มอไซ]

บ่อดั้งเดิมนั้น มีเหล็กพาดปากบ่อ เหมือนของสถานีเทพาครับ พี่ชายผมเล่าให้ฟังอย่างนั้น
ส่วนชาวบ้านในชุมชนเล่าว่า พอคลังน้ำมันมาตั้ง น้ำมันซึมเข้าไปในบ่อ ใช้การไม่ได้

ภาพถ่ายทางอากาศ โดยคุณณัฏฐ์ กาญจนโชติ เมื่อเดือนพฤศจิกายน ๒๕๒๗
บริเวณนี้ยังเป็นที่รกชัฏรกร้างน่ากลัว มีงูเห่าชุกชม
ลูกศรสีเขียว ชี้บ่อโอ ซึ่งมีวัชพืชขึ้นล้อมรอบ จนดูเป็นวงกลม
ลูกศรสีม่วง คือ วงเวียนกลับรถจักร ที่มีสภาพเป็นบ่อน้ำขัง

[หม่องวิน มอไซ]

เปรียบเทียบกับภาพในมุมเดียวกัน เมื่อ ๒๕ ปีต่อมา
เป็นภาพถ่ายทางอากาศ ถ่ายในเดือนธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ ครับ
ภาพโดยคุณณัฏฐ์ กาญจนโชติ
ชมภาพใหญ่ที่นี่ครับ
)star http://www.songkhlaline.com/image/bo_o_51full.jpg

จากซ้ายไปขวา
ลูกศรสีม่วง ชี้ตำแหน่งที่เคยมีประแจทางแยกไปท่าเรือรับส่งสินค้าริมทะเลสาบสงขลา
ลูกศรสีเขียว ชี้ตำแหน่งของบ่อโอ
ลูกศรสีแดง ชี้ตำแหน่งที่เคยเป็นโรงไว้รถจักร (roundhouse) โปรดสังเกตว่าบ้านหลังคาสังกะสีเป็นสนิมสีแดง ๆ นั้นวางตัวในแนวโค้งตาม roundhouse ผิดกับบ้านหลังอื่น ๆ
ลูกศรสีน้ำตาล ชี้ตำแหน่งที่เคยเป็นที่สำหรับกลับรถ (วงเวียนกลับรถจักร) ปัจจุบันกลายเป็นพื้นที่ว่าง มีวัชพืชขึ้นรก

[หม่องวิน มอไซ]

ขอบบ่อโอที่สูงจากพื้นนั้น สร้างขึ้นใหม่ในภายหลัง เพื่อกันเด็กหรือสัตว์ตกลงไป
ดั้งเดิมน่าจะเตี้ยแบบสถานีเทพา น่ากลัวเป็นอย่างยิ่ง

[ArChuRa]

สุดยอดมากครับ อ.เอก  O0 O0

ถ้าผมจำไม่ผิด ที่เกาะยอก็มีบ่อน้ำโบราณอยู่นะครับ

[หม่องวิน มอไซ]

พิกัดของบ่อโอคือ 7.196451,100.595590

ในภาพถ่ายดาวเทียม จาก Google Earth ถ่ายเมื่อวันที่ 16 มี.ค. 49 จะเห็นเป็นจุดดำ ๆ ครับ



แต่ถ้ามองจากภาพถ่ายทางอากาศ จะเห็นชัดขึ้นครับ


ภาพถ่ายทางอากาศ หมายเลข DSCF0185 ถ่ายเมื่อวันที่ 26 เม.ย. 49 โดยคุณณัฏฐ์ กาญจนโชติ

[หม่องวิน มอไซ]

ภาพขยายครับ

[หม่องวิน มอไซ]

เด็ก ๆ ให้ความสนใจบ่อน้ำแห่งนี้มากครับ

[หม่องวิน มอไซ]

ภาพนี้เห็นได้ชัดเจนครับว่าบ่อโอ ใหญ่ขนาดไหน
[attach=1]

สภาพน้ำในบ่อครับ เมื่อคลังน้ำมันย้ายไป ชาวบ้านเริ่มเข้ามาตั้งบ้านเรือนในเขตรถไฟ
จำเป็นต้องใช้น้ำ บ่อโอจึงถูกฟื้นฟูขึ้นอีกครั้งครับ

[ลูกแมวตาดำๆ]

ที่เกาะยอที่กล่าวถึง

บ่อน้ำโบราณที่ผมจำได้มีที่หนึ่งครับ

ที่วัดท้ายยอ เป็นบ่อน้ำโบราณ อยู่ด้านหลังข้างๆกุฏิ ครับ

[กิมหยง]

แบบนี้ใช่ด้วยหรือเปล่าครับ



ตรงสถานีอู่ตะเภาครับ

[คนเขารูปช้าง]

ที่เกาะยอที่กล่าวถึง

บ่อน้ำโบราณที่ผมจำได้มีที่หนึ่งครับ

ที่วัดท้ายยอ เป็นบ่อน้ำโบราณ อยู่ด้านหลังข้างๆกุฏิ ครับ

ขอนำภาพบ่อน้ำโบราณ ที่วัดท้ายยอมาให้ชมกันครับ

[กิมหยง]

นี่คุย ๆ กันผีจะหลอกหรือเปล่าเนี๊ย