มือใหม่เลี้ยงนกกับ Mr.no ตอน:นกแก้วเลิฟเบริ์ด

[Mr.No]

(ภาพบางส่วนจากอินเตอร์เนท แสดงการเพาะพันธุ์นกกรงหัวจุกในกรงเลี้ยง โดย ทพ.ชาย ตันตั้งตรง)

สิบกว่าปีก่อน ผมรู้จักกับมิตรสหายที่เคารพรักท่านหนึ่ง ท่านเป็นทันตแพทย์อยู่ภูเก็ต ท่านเป็นผู้ที่สนใจและชื่นชอบการเลี้ยงนกเป็นชีวิตจิตใจ และเป็นหนึ่งในผู้ที่สามารถก้าวข้ามข้อครหาจากบรรดาผู้ที่ต่อต้านการเลี้ยงนกกรงหัวจุก(ในช่วงนั้น) ด้วยการพิสูจน์ให้เห็นว่า ภายใต้การเลี้ยงดูที่ถูกต้อง เข้าใจ แม้แต่นกป่าอย่างนกกรงหัวจุก ก็สามารถนำมาเพาะพันธุ์ในกรงเลี้ยงได้ และได้ผลผลิตที่น่าพอใจด้วย   ผลงานการเพาะพันธุ์ในเชิงค้นคว้าของท่านผ่านการถ่ายภาพนิ่ง,วิดิโอ ประกอบ ถูกนำไปเผยแพร่ โดยเฉพาะในอินเตอร์เนท ไม่ว่าจะเป็น พันทิพดอทคอม หรือเวบไซด์นกหัวจุกที่พึ่งเริ่มเปิดเวบไซด์ ก็นำเอาข้อมูลของท่านไปเผยแพร่กันอย่างโด่งดัง...

แม้ผมอาจจะไม่ใช่นักเลี้ยงที่ทุ่มเทแบบท่าน แต่ด้วยความรู้จักในนิสัยใจคอและความมุ่งมั่นของท่าน ผมจึงเชื่อด้วยความมั่นใจว่า ไม่มีอะไรที่มนุษย์เราทำไม่ได้ โดยเฉพาะมิตรสหายของผมท่านนี้

การทดลองเลี้ยงในเชิงเพาะพันธุ์ นกกรงหัวจุกในกรงเลี้ยง  เป็นเพียงการแสวงหาความรู้เพิ่มเติม นอกเหนือไปจากการเพาะพันธุ์นกแก้วหลากหลายชนิดที่ท่านผู้นี้ผ่านร้อนหนาว และประสบผลสำเร็จมามากมาย

ดังนั้น การเป็นนักเลี้ยงนกที่ดีนั้น สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ ต้องเป็นผู้ที่แสวงหาความรู้และข้อมูลเกี่ยวกับนกชนิดนั้น ๆ อย่างถูกต้องที่สุด และภายใต้การเลี้ยงที่ถูกต้อง ย่อมทำให้ประสบผลสำเร็จทั้งในการเลี้ยงให้นกที่อยู่ในครอบครองมีความสุขแล้ว ยังจะสามารถสร้างพัฒนาการให้ผู้เลี้ยงก้าวไปอีกจุดที่ไม่เฉพาะเลี้ยงอย่างเดียว ทว่า สามารถเลี้ยงในเชิงเพาะพันธุ์สร้างลูกสร้างหลาน ปิดข้อครหา จากผู้กล่าวหาว่าเป็นต้นเหตุให้เกิดการสูญพันธุ์ของนกไปได้อย่างมีหลักฐานพิสูจน์

[Mr.No]

ต่อ....

ผมเกริ่นเรื่องราวให้ฟัง เพื่อให้สมาชิกผู้อ่านเวบกิมหยง โดยเฉพาะผู้ที่ชื่นชอบการเลี้ยงนก จะได้มีความรู้สึกใส่ใจกับนกที่ตนมีอยู่ให้มากขึ้นและถูกต้อง เพื่อผลสำเร็จในการเลี้ยงโดยเฉพาะ ความสุขจากการเลี้ยง เป็นเบื้องต้น

[attach=1]
ภาพจากอินเตอร์เนท แสดงภาพนกแก้วโม่ง

แต่วันนี้ผมชวนท่าน ๆ มารู้จักกับนกที่คนไทยคุ้นเคยในอดีตกันนะครับ  นกที่จะเล่าสู่ให้ฟังในเชิงต่อไปนี้ เป็นนกในวงศ์นกแก้ว  ที่เคยโด่งดังเป็นพรุแตกในบ้านเรามาพักหนึ่ง แต่ด้วยภาวะเศรษฐกิจ และการเลี้ยงที่มุ่งเน้นการทำกำไร ทำให้ นกชนิดนี้กลายเป็นเงียบหายไปจากวงการ และกลายเป็นเพียง นกแก้วเล็ก ๆ สำหรับคนชอบเลี้ยงนกเท่านั้น  นกชนิดนี้ เรียกกันว่า นกเลิฟเบริด์ ครับ
แต่ก่อนที่จะเข้าเรื่องราวของนกแก้วเลิฟเบริ์ด คงต้องปูพื้นฐานให้หลายท่านที่ยังคงสับสนเกี่ยวกับตระกูลนกแก้ว ให้พอรู้จักพื้นฐานของนกชนิดนี้ก่อน ก็จะเป็นประโยชน์ในการศึกษานกแก้วชนิดอื่น ๆ ต่อไป
เอ่ยชื่อ  "นกแก้ว" คิดว่าเป็นชื่อที่คนไทยคุ้นหูกันดี เพราะทุกคนคงนึกไปถึงนกตัวสีเขียว ๆ ที่มีจงอยปากงุ้มสีแดงหรือส้มสดใสแข็งแรง

[attach=2]
(ภาพจากอินเตอร์เนท แสดงภาพนกแก้วแขก หรือ แขกเต้า)

นกแก้ว ที่คุ้นหน้า คุ้นตาคนไทย ส่วนใหญ่ จะเป็นนกแก้วที่มีถิ่นกำเนิดในบ้านเราหรือไม่ก็แถบประเทศเพื่อนบ้าน อย่างพวกนกแก้วโม่ง หรือนกแก้วแขก (แขกเต้า) โดยเฉพาะนกแก้วชนิดหลังนี้ ดูจะคุ้นตาเพราะปรากฏผ่านทางหนังละครจักร ๆ วงศ์ ๆ ของไทยหลายเรื่อง และมีปรากฏในคัมภีร์หรือชาดกตำนานในศาสนาพุทธอยู่หลายตอนเช่นกัน  นอกจากนี้นกแก้ว ยังเป็นนกที่คนไทยมักรู้จักในนามนกที่สามารถเลียนเสียงมนุษย์ได้ ดังนั้น จึงกลายเป็นที่นิยมชมชอบในการนำมาเลี้ยงกันเป็นสัตว์เลี้ยงประจำบ้านกันมานานแสนนาน

นกแก้วสามารถจัดจำแนกได้ตามอนุกรมวิธาน (Taxnomy) คือเป็นนกที่อยู่ในอันดับ (order) Psittaciformes (ใครที่เรียนชีววิทยาพอนึกออกนะครับสำหรับการจำแนกหมวดหมู่สัตว์)
นกแก้วในอันดับนี้ สามารถแยกย่อยได้ออกอีก เป็น 3 วงศ์ (family) ย่อย อธิบายง่าย ๆ คือ วงศ์นกกระตั้ว วงศ์นกแก้วแท้ และวงศ์นกแก้วนิวซีแลนด์

เมื่อยกตัวอย่างการแยกหมวดหมู่ให้ทราบ คงพอนึกออกนะครับ เพราะต่อไปเวลาเราเห็นนกกระตั้ว (พวกนกแก้วที่มีหงอนเสียงดังๆ) เราก็จะได้เข้าใจว่า มันเป็นนกแก้ว แต่ถือว่าอยู่คนสกุลกับนกแก้วชนิดอื่น ๆ

[Mr.No]

ต่อ....

[attach=1]
(ภาพจากอินเตอร์เนท แสดงนกแก้วเลิฟเบริ์ดสายพันธุ์หน้ากาก หรือ Masked Lovebird)

นกแก้วเลิฟเบริด์ เป็นนกแก้วที่อยู่ในวงศ์นกแก้วแท้ (True Parrot)  มีถิ่นฐานบ้านเกิดอยู่แถบทวีปแอฟริกา เช่นแทนซาเนีย,ซิมบับเว,นามีเบีย,แองโกล่า จนไปแถวตอนกลางของทวีปแอฟริกา

นกแก้วเลิฟเบริด์ มีขนาดความยาวประมาณ 14 ถึง 17 เซนติเมตร (ตามแตละสายพันธุ์) และปัจจุบันนกชนิดนี้มีผู้นำมาเพาะพันธุ์จนได้สีสันใหม่ ๆ สวยงามมากมายนับ 100 สีที่แตกต่าง ซึ่งหากจะกล่าวว่าสีชนิดใดเรียกว่าอะไร คงต้องใช้เวลากันยาวนานโข จึงขออธิบายเพียงสีสันและชนิดที่เป็นนกดั้งเดิม (wild type) ให้พอมีพื้นฐานกัน

ชื่อที่ได้ของนกแก้วชนิดนี้ มาจากพฤติกรรมของมัน กล่าวคือ เมื่อนกแก้วชนิดนี้พบคู่ของมันแล้ว จะอยู่ครองคู่กับคู่ของมันจนกว่าฝ่ายใดจะตายกันไปข้างหนึ่ง บางคนถึงกล่าวว่านกชนิดนี้เมื่อคู่ของมันตายจากไป ตัวที่เหลือมักจะตรอมใจตายตามกันไปในที่สุด  (แต่สำหรับผม ยังไม่เคยพบกรณีหลังนี้ครับ จึงไม่ยืนยัน เพราะที่เลี้ยงมา หลังจากที่ตัวเมีย หรือ ตัวผู้ ตายไป ที่เหลือก็เห็นกระดี้กระด้า สดชื่นดี หรือว่ามันเริ่มริอ่านเลียนแบบมนุษย์สมัยใหม่บ้างเค้าแล้วก็ไม่รู้..ฮา)

ว่างแล้วจะมาต่อให้จบนะครับ.....

[จันทร์กระจ่างฟ้า]

รอติดตามนะคะ 

[Mr.No]

นกแก้วเลิฟเบริ์ดสายพันธุ์ดั้งเดิมจากธรรมชาติ (Wild type) สามารถแบ่งออกได้กว้าง ๆ เป็น

1. เลิฟเบริ์ดคอแหวนหรือสร้อยคอดำ (Black Collared Lovebird)  เดิมทีเข้าใจว่าสายพันธุ์สูญพันธ์ไปแล้ว เพราะปัจจุบันคงเหลือแต่ซากสตั๊ฟ แต่เมื่อสองปีที่แล้ว นายสเตฟานเน่ บ๊อคคา นักถ่ายภาพนกชาวเบลเยี่ยมสามารถถ่ายภาพนกแก้วสายพันธุ์นี้ได้ในป่าแถบประเทศกาน่า จึงถือเป็นเรื่องดีที่พบว่า เจ้านกสายพันธุ์นี้ยังคงมีเหลืออยู่(แม้จะน้อยเฉียดสูญพันธุ์

[attach=1]
(ภาพนกแก้วเลิฟเบริด์สร้อยคอดำ ถ่ายได้ในป่าแถบประเทศกาน่า)

[attach=2]
สเตฟานเน่ บ๊อคค่า ผู้ถ่ายภาพชาวเบลเยี่ยม

2. เลิฟเบริ์ดมาดากัสก้า หรือเลิฟเบิร์ดหัวเทา (Madagascar Lovebird) ปัจจุบันสายพันธุ์นี้ยังพบว่ามีผู้เลี้ยงอยู่บ้าง แต่ส่วนใหญ่อยู่ในแถปยุโรป

[attach=3]
ภาพเลิฟเบริด์มาดากัสก้า ผู้และเมีย

[Mr.No]

ต่อ...

3. เลิฟเบริ์ดฟิชเชอร์ (Fischer's Lovebird) พวกนี้อยู่ทางตอนเหนือของแทนซาเนีย

[attach=1]
เลิพเบริด์ฟิชเชอร์

4. เลิฟเบิร์ดหน้ากากหรือเลิฟเบริ์ดสร้อยคอเหลือง (Masked Lovebird) พวกนี้มีแยะอยู่ร่วมกับพวก ฟิชเชอร์แถบประเทศแทนซาเนีย

[attach=2]
เลิฟเบริด์หน้ากาก

5.เลิฟเบิร์ดหน้าลูกพีช (Peach-faced Lovebird )

[attach=3]
เลิฟเบริด์หน้าลูกพีช

[Mr.No]

ต่อ..

6.เลิฟเบิร์ดหน้าแดงหรือหัวแดง (Red-faced Lovebird) มีแยะแถวตอนกลางของแอฟริกา

[attach=1]
เลิฟเบริด์หน้าแดง

7.เลิฟเบริ์ดแก้มดำ (Black Cheeked Lovebird) นี่ก็มีแยะในประเทศแทนซาเนีย

[attach=2]
เลิฟเบริด์แก้มดำ

8.เลิฟเบริด์ลีเลียน (Lilian's Lovebird)  แพร่กระจายแถบประเทศมาลาวี

[attach=3]
ลีเลียนเลิฟเบริด์

9.เลิฟเบริด์ปลายปีกดำ (Black Wing Lovebird ) หรือบางทีก็เรียกเลิฟเบริ์ดอบีสซิเนียน (Abyssinian Lovebird  ) พวกนี้จะหายากซักหน่อย เพราอยู่ตามพื้นที่สูงในประเทศเอธิโอเปีย

[attach=4]
เลิฟเบริด์ปลายปีกดำ

[Mr.No]

ต่อ...

สำหรับในเมืองไทย วงการผู้เลี้ยงนกแก้วชนิดมักแยกกลุ่มนกแก้วเลิฟเบิร์ดออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มพวกที่มีขอบตา(Eye Ringed) กับ พวกที่ไม่ขอบตา(Non eye ringed) ซึ่งความหมายของคำว่าขอบตาของนกโดยเฉพาะในกลุ่มที่เรียกว่า "นกขอบตา" นั้น จะหมายถึงนกแก้วเลิฟเบิร์ดที่มีรอบขอบตาเป็นหนังขอบตาสีขาวๆ  (ดูภาพตัวอย่าง)

[attach=2]
ภาพตัวอย่างแสดงให้เห็นบริเวณขอบตานกจะเป็นหนังสีขาวรอบดวงตา (ภาพประกอบจากอินเตอร์เนท)

ในทั้ง 9 สายพันธุ์ดั้งเดิมนั้น พวกกลุ่มที่มีขอบตา ก็เช่นพวก เลิฟเบริ์ดฟิชเชอร์, เลิฟเบิร์ดหน้ากากหรือเลิฟเบริ์ดสร้อยคอเหลือง, .เลิฟเบริ์ดแก้มดำ,เลิฟเบริด์ปลายปีกดำ

ในช่วงที่นกชนิดนี้มีการเลี้ยงกันมากในเมืองไทย นกในกลุ่มที่มีขอบตาโดยเฉพาะนกที่นำเข้าจากต่างประเทศประสบปัญหา จากกรณียุง ซึ่งมักจะกัดบริเวณขอบหนังตาของนกชนิดนี้ และเจ้ายุงตัวร้ายได้กลายเป็นพาหะนำมาซึ่งโรคฝีดาษ(นก) ทำให้นกที่ขอบตาโดยเฉพาะในกลุ่มนำเข้า เสียชีวิตไปจำนวนมาก  แต่ในระยะหลัง นกที่เกิดในเมืองไทย พบว่ามีจำนวนมากที่มีภูมิต้านทานจากยุงได้ดีพอสมควร (แต่ป้องกันไว้จะดีกว่าแยะ) ทำให้มีผู้นำนกในกลุ่มนี้กลับมานิยมเลี้ยงกันเพิ่มขึ้น

[Mr.No]

ต่อ...

เมื่อเราทราบถึง สายพันธุ์ดั้งเดิมแล้ว อย่างน้อยเมื่อท่านได้พบนกแก้วสีสันใหม่ ๆ คงพอสันนิษฐานได้ว่า เจ้าสีสันใหม่ๆ  มีต้นสายพันธุ์มาจากไหน

นกแก้วเลิฟเบริ์ด ที่พบในเมืองไทยส่วนใหญ่ทั้งหมด มาจากต้นสายพันธ์ 2-3 สายพันธุ์คือ ถ้าเป็นพวกที่มีขอบตา ก็มาจากสายพันธุ์ Fischer's Lovebird, หรือ Masked Lovebird ส่วนพวกไม่มีขอบตาก็มาจากพวกสายพันธุ์ Peach-faced Lovebird ส่วนที่เหลือนั้นค่อนข้างหายากและมีพฤติกรรมความเป็นอยู่และการเลี้ยงดูที่แตกต่างจากที่กล่าวมาพอสมควร

เค้าแยกเพศนกเลิฟเบิร์ดอย่างไร

เลิฟเบริ์ดทั้ง 9 สายพันธุ์ข้างต้นนั้น บางสายพันธุ์สามารถแยกเพศได้ด้วยลักษณะภายนอก แต่บางสายพันธุ์ก็ยากยิ่งนักเกินกว่าวงชาตรีจะพรรณณา...(นั่นเล่นลีลาภาษาซะ)

เมื่อผมหัดเลี้ยงนกชนิดนี้ใหม่ ๆ ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับนกชนิดนี้มี้น้อยเต็มที อาศัยตำราจากฝรั่งอ่านก็ยังไม่ชัดเจนนัก เพราะพวกเล่นให้เจาะเลือดตรวจดีเอ็นเอ ย่างเดียว บางแห่งก็บอกให้ดูที่หัว หัวโต หัวเล็ก ฯลฯ
มิตรสหายจากแดนไกล จึงไขข้อข้องใจว่า เจ้านกเลิฟเบริด์ที่มันดูเพศไม่ออก ก็ใช้วิธี จับตะเกียบเอา... ผมจึงคิดถึงหลักการแยกเพศแบบที่ใช้กันในหมู่นกเขาชวาขึ้นมา เพราะไม่คิดว่ามันจะใช้หลักของการสัมผัสกระดูกเชิงกรานนกได้
การจับตะเกียบ หรือที่ฝรั่งเรียกว่า Pelvic bone Test ก็เป็นหนึ่งในวิธีการจำแนกเพศของนก นอกเหนือไปจากวิธีการอื่น ไม่ว่าจะเป็นการสังเกตพฤติกรรม,การสังเกตทางลักษณะร่างกายหรือกายวิภาค หรือการตรวจดีเอ็นเอ (วิธีนี้แน่นอนที่สุด แต่ยุ่งยากซักหน่อย)

และตั้งแต่นั้นมา ผมจึงเลือกใช้การวิธีจับตะเกียบสำหรับนกชนิดมาโดยตลอด เพราะในช่วงที่ผมเริ่มหัดเลี้ยงนกชนิดนี้ใหม่ ๆ การตรวจดีเอ็นเอสำหรับนกนั้น จะต้องส่งไปตรวจที่ต่างประเทศ (เช่นทีแอฟริกา) ซึ่งค่าใช้จ่ายสำหรับตรวจ และส่งไปส่งกลับ เผลอ เกินค่าตัวนกได้ซัก20 ตัว!

ผลการจับตะเกียบแม้ไม่ร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่ก็ถือว่าเกิน 80 เปอร์เซ็นต์ โดยอยู่บนพื้นฐานที่ว่า
1. นกต้องมีวัยที่เจริญพันธุ์ (เป็นหนุ่ม เป็นสาว)
2. สุขภาพนกสมบูรณ์ แข็งแรง

[Mr.No]

ต่อ...

เมื่อตัดสินใจเลี้ยง
คนไทยชอบเลี้ยงสัตว์มาแต่โบราณ แต่ตินิดตรงที่ เรามักจะซื้อมาก่อนแล้วค่อยเตรียมอย่างอื่น แต่แนวทางที่ดีที่สุดของการเลี้ยงนกหรือสัตว์ใด ๆ ก็คือ ศึกษาหาข้อมูล ประเมินความพร้อมตัวเอง และตัดสินใจก่อนว่าจะเลี้ยงอย่างไร จำนวนที่จะเลี้ยง เลี้ยงที่ใด ใครจะดูแล ฯลฯ
เมื่อตัดสินใจแล้วอย่างแรก คือ เตรียมทุกอย่างให้เรียบร้อย ก่อนที่จะนำนกมาเข้ากรง  และหลักในการพิจารณา ก็อาจมีแนวทางดังนี้

1. กรงเลี้ยง   
ในกรณีเลี้ยงหลายตัว ต้องใช้กรงที่ใหญ่พอสมควร และที่สำคัญซี่กรงควรเป็นซี่ลวดที่แข็งแรง ไม่ควรใช้กรงที่พ่น หรือชุบสี เพื่อนกชนิดนี้ ชอบแทะอยู่ตลอดเวลา ดังนั้นพึงระลึกอยู่เสมอว่า เลือกกรงผิด สิ่งที่เหลือก็คือ กรงเปล่า ๆ พร้อมกับร่องรอยของช่องเล็ก ๆ ที่ผ่านกันกัดจนขาด...

2. อาหาร
   อาหารสำหรับนกแก้วชนิดนี้ ประกอบด้วยกลุ่มเมล็ดพืช และอาหารสด
   กลุ่มเมล็ดพืชประกอบด้วยเมล็ดพืชต่าง  ๆ อาทิ เมล็ดทานตะวัน,ฟักทอง,มิลเลต,ข้าวไรน์,ข้าวเปลือกนกเขา,ฮวยมั้ว ฯลฯ สลับด้วยอาหารสดยามบ่าย เช่น ข้าวโพด ผลไม้หลากชนิดหั่นผสม เช่น แอปเปิ้ล,องุ่น,ส้ม แครอท บล๊อกเคอรี่ หญ้าขน ผักโขม ตะไคร้ ฯลฯ

3. สถานที่
ในกรณีที่เป็นกรงรวม (aviary) ควรมีความสูงสักหน่อย อย่างน้อย ควรจะเป็นสัก  1.60 เมตร (หากเป็นกรงที่เตี้ยกว่า ก็ควรวางหรือทำฐานให้สูงให้ได้ประมาณนี้) เหตุผลก็เพราะกรงที่ต่ำเกินไป จะทำให้นกเกิดความเครียด เพราะธรรมชาตินกชนิดนี้ไม่ใช่นกที่หากินบนดิน แบบพวกนกเขา,หรือนกฟินซ์ และความหวาดระแวงต่อศัตรูต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น งู แมว ฯลฯ
กรณีเลี้ยงเป็นคู่ กรงลวดหมอนเบอร์ 2 (ตามร้านขายสัตว์เลี้ยงจำพวกนกจะทราบดี) ดูจะเหมาะสมดี  และควรใช้วิธีแขวนติดผนังทึบ และด้านบนปิดทับด้วยแผ่นพลาสติกใส (ป้องกันนกกระจอกเกาะแล้วถ่ายมูลลงในน้ำดื่มนก)
สถานที่จัดวาง หรือ แขวน ควรอยู่นอกบ้านและอยู่ใต้ชายคา (เว้นกรณีลูกนกที่เชื่อง) ไม่ควรอยู่ในบริเวณที่มีลมพัดโกรกจนเกินไป และหลีกเลี่ยงฝนที่จะสาดได้ รวมทั้งแดดที่ส่องอยู่ตลอดเวลาเกินไป

4. อุปกรณ์ในกรง
ประกอบด้วย ถ้วยใสอาหาร (แนะนำให้เป็นวัสดุแข็งจำพวก สแตนเลส หรือ ถ้วยที่ทำจากดินเผา) หลอดน้ำ หรืออ่างน้ำดื่ม , คอนไม้ ซึ่งควรมีมากกว่า 1 คอน ,ชิงช้าที่ทำจากไม้ แนะนำให้ใช้ไม้มะขามหรือไม้เนื้อแข็งมาทำเอง (หาอ่านคอนไม้หรือชิงช้าในเรื่องนกซีบร้าฟินซ์)   เอาละ.. เมื่อทุกอย่างข้างต้นจัดเตรียมกันแล้วและพอรู้จักพื้นฐานกว้าง ๆ รวมทั้งแนวทางการแยกเพศได้แล้ว ก็เริ่มไปหานกมาเลี้ยงกัน

สำหรับผู้ที่ไม่ค่อยซีเรียสเรื่องการนำมาเลี้ยงเป็นคู่ ๆ ก็ง่ายหน่อย เพราะอาจเลือกนกมาเลี้ยงรวม  ๆ กันหลายตัว และเมื่อนกเริ่มจับคู่กัน จึงค่อยแยกมาจับตะเกียบตรวจความชัวร์อีกครั้ง ก็ไม่เลวนัก การเลี้ยงแบบนี้ ควรเลือกนกที่ยังไม่แก่ (นกเด็ก) ซึ่งดูจากแข้ง,ตีน,และจงอยปาก จะต้องดูสดใสไม่มีร่องหยาบกร้าน ดวงตาสดใส ตื่นตัวตลอดเวลา บริเวณขน ปีก ไม่ฟูฟ่อง เรียบสะอาด ที่ก้นสะอาดปราศจากคราบของมูลติดอยู่

เมื่อได้นกมาแล้ว ก่อนที่จะปล่อยนกเข้าสู่กรง ให้จัดเตรียมอาหารและทุกอย่างให้เรียบร้อยเสียก่อน อาหารของนกแก้วชนิด ประกอบด้วย เมล็ดทานตะวันดำเล็ก (นกจะชอบกว่าชนิดอื่น) ข้าวเปลือกนกเขา(เมล็ดสั้น) มิลเลตขาว,ฮวยมั้ยเล็กน้อย ผสมกันแล้วใส่ถ้วยวางไว้ให้


เที่ยวหน้า จะเขียนต่อเกี่ยวกับเรื่อง การเพาะพันธุ์นกชนิดนี้และการเลี้ยงลูกป้อนนกกันครับ..

[Mr.No]

ต่อ...

ในการเลี้ยงนกแก้วเลิฟเบริด์ในเชิงเพาะพันธุ์นั้น วิธีที่ดีที่สุดคือการเลี้ยงในลักษณะเป็น คู่ ผู้กับเมีย กรงที่ใช้สำหรับการเพาะพันธุ์ที่ได้ผลสำหรับฟาร์มเลี้ยงคือ กรงลวดหมอนขนาด เบอร์ 2 หรือ อย่างต่ำ เบอร์ 3 ซึ่งจะมีขนาดความยาวของกรงประมาณ 3-4 ฟุต และสูงราว 2-3 ฟุต

อุปกรณ์ที่เพิ่มเข้ามาคือ รังฟัก หรือกล่องฟัก ซึ่งปัจจุบันมีผู้ผลิตเป็นแบบสำเร็จรูปซึ่งทำด้วยไม้อัด และมีช่องสำหรับทางเข้าของนกเส้นผ่าศูนย์กลางราว 3 นิ้ว

ตัวกล่องฟักจะถูกติดเข้ากับด้านข้างของกรง โดยหันช่องสำหรับเข้า-ออกของนกไว้ด้านในกรง และมีประตูสำหรับเปิดได้อยู่ด้านนอกเพื่อการตรวจและสำรวจเมื่อแม่นกไข่ หรือตรวจลูกนกที่ฟักออกจากไข่ รวมถึงความผิดปกติต่าง ๆ ภายในกล่องฟัก

[attach=1]
ตัวอย่างกรงเลี้ยง+กล่องฟัก

สำหรับผู้ที่เลี้ยงนกในกรงรวม เมื่อพบว่านกคู่ใด มีลักษณะที่สนิทสนมกันมาก เช่น อยู่ด้วยกันตลอดเวลา มีการไซร้ขนให้กันและกัน ฯลฯ และเมื่อผู้เลี้ยงตกลงใจที่จะนำคู่นกดังกล่าวมาใช้สำหรับการเพาะพันธุ์ ก็ต้องนำนกทั้งคู่มาตรวจเพศให้ชัดเจนอีกครั้ง


การตรวจเพศด้วยวิธีจับตะเกียบ หรือเรียกเป็นทางการว่า การสัมผัสกระดูกเชิงกราน (Pelvic Bone) เริ่มโดยจับตัวนกหงายท้องแล้วใช้ปลายนิ้วชี้แตะลงไปเบาบริเวณช่องท้องด้านล่างปลายกระดูกเชิงกราน ผลของการสัมผัส ถ้าพบว่ามีกระดูกแหลม ๆ อยู่ 2 จุดแยกห่างกันมาก นั่นคือเพศเมีย และถ้ากระดูกทั้งคู่อยู่ชิดกันมากจนเกือบจะติดกัน นั่นคือตัวผู้ 

ภายใต้การจับตะเกียบ มีเทคนิคที่สำคัญคือ จะต้องจับนกให้เร็ว เพราะการไล่จับนกเป็นเวลานานอาจทำให้นกเหนื่อย และทำให้กระดูกเกิดการขยายออก ทำให้เกิดข้อผิดพลาดได้  และเมื่อแน่นอนว่า การจับตะเกียบ เป็นไปอย่างที่ต้องการ ก็นำนกทั้งคู่เข้าสู่กรงผสมต่อไป

ในระหว่างที่นกอยู่ด้วยกันนั้น ให้ทดสอบพฤติกรรมนกที่พร้อมที่จะผสมพันธุ์ โดยการตัดหญ้าขน (หญ้าชนิดหนึ่งที่ชอบขึ้นตามริมคู หรือคลองที่มีความชื้นสูง ลักษณะเป็นปล้องด้านในกลวง ปลายแหลมคล้ายไผ่ ลำต้นมีขนขึ้นตลอดลำ นิยมใช้สำหรับให้วัวชน) วางไว้บริเวณพื้นกรงสัก 2-3 ก้าน   จะสังเกตว่า นกจะแทะหญ้าเหล่านั้น และถ้าพบว่ามีการคาบเข้าไปในกล่องเพื่อทำการสร้างรังสำหรับวางไข่  นั่นอาจเป็นสัญญานที่ดี ให้จัดหาหญ้าวางไว้ให้ทุกวัน จนกระทั่งสังเกตว่า นกนำหญ้าเข้าไปในกล่องจนหนาพอและเริ่มตีเป็นแอ่ง ก็เป็นอันว่านกอาจพร้อมแล้วสำหรับการผสมพันธุ์

[attach=2]
ภาพหญ้าขน

การผสมพันธุ์ของนกแก้วเลิฟเบริ์ดจะเกิดขึ้นวันละ 2-3 ครั้ง โดยตัวผู้จะขึ้นเหยียบบนหลังตัวเมียและเริ่มผสมพันธุ์ซึ่งอาจใช้เวลาครั้งหนึ่งราว 5-10 นาที   หลังพบการผสมพันธุ์ให้เสริมอาหารจำพวกแคลเซี่ยม (แคลเซี่ยมที่ดีหาได้จากเปลือกไข่ไก่เปล่า ๆ หรือกระดองปลาหมึก)  และโปรตีนเช่นไข่ต้ม  จากนั้นไม่กี่วัน นกตัวเมียก็จะเริ่มวางไข่ใบแรก

[จันทร์กระจ่างฟ้า]

 

[Mr.No]

มาต่อครับ.....

กระบวนการวางไข่ของนกจะเป็นไปตามธรรมชาติจนไข่ใบสุดท้ายออกหมด ซึ่งเฉลี่ย นกแก้วชนิดนี้จะวางไข่ราว 4-5 ฟอง (แต่ถ้าพบว่าไข่มีเกือบ 10 ฟอง นั่นคงต้องยิ้มกันละครับ เพราะแสดงว่าการจับตะเกียบของเราพลาดเอาตัวเมียมาเลี้ยงทั้งคู่ ...ฮา)
ขนาดของไข่นกแก้วชนิดนี้จะเล็กกว่าไข่นกกระทาซัก 20 เปอร์เซ็นต์ แต่สีของไข่จะเป็นสีขาวทั้งฟอง เมื่อไข่นกออกมาครบได้สัก 4-5 วันเราอาจะตรวจสอบไข่นกได้ว่ามีเชื้อหรือไม่ (กรณีไม่แนะนำสำหรับผู้เลี้ยงใหม่ ๆ เพราะอาจทำให้แม่นกเลิกฟักไข่ หรือจิกไข่จนเสียหายได้) 

[attach=1]
ภาพการฟักตัวของลูกนกเลิฟเบริด์

ในฟาร์มเพาะพันธุ์ส่วนใหญ่จะทำเนื่องจากจะได้ไม่ต้องเสียเวลากับไข่นกที่ไม่มีเชื้อ
การตรวจไข่นกว่ามีเชื้อหรือไม่ โดยการจับไข่นกมาแล้วนำไฟฉายขนาดเล็กส่องติดกับไข่ในที่มืด กรณีพบว่าปรากฏเส้นเลือดขึ้นในไข่ ก็เป็นอันว่าเรากำลังจะได้ลูกนกในไม่ช้า แต่ล่วงไป 7 วันแล้วยังส่องไม่เห็นก็แสดงว่าไข่ใบนั้นอาจเสียหรือเป็นไข่ลมก็จำเป็นต้องทิ้ง

นกตัวเมียจะทำการฟักไข่ โดยตัวผู้จะไม่มี่ส่วนทำหน้าที่นี้ เว้นแต่การป้อนอาหารให้เพศเมียบ้าง หลังการฟักไข่ผ่านไปราว 20-22 วัน ไข่ใบแรกก็จะทะยอยถูกลูกนกใช้จงอยปากพิเศษ ที่เรียก egg tooth ซึ่งมีลักษณะคล้ายจงอยปากแข็ง ๆ ทำการเจาะไข่ออกมาเพื่อฟักตัวเองออกมา (egg tooth) จะหดหายไปเมื่อลูกนกเริ่มอายุได้สัก 8-10 วัน) มาจนครบทุกใบที่สมบูรณ์ ซึ่งจากนี้ไปกระบวนการเลี้ยงนกลูกป้อนโดย พ่อแม่นก ก็จะเกิดขึ้น

[attach=2]
ส่วนที่เป็นขาว ๆ เหนือจงอยปาก คือ Egg Tooth ซึงนกจะใช้สำหรับจดเปลือกไข่และจะหดหายไปเมื่อลูกได้ราวสัปดาห์

.......

[Mr.No]

มาถึงตอนนี้ มีคำถามว่า ถ้าอยากได้ลูกนกที่เชื่องกับผู้เลี้ยง หรืออยากขายลูกนกที่เป็นนกเชื่อง จะทำอย่างไร คำตอบก็คือ การนำลูกนกออกมาป้อนด้วยมือ

และแน่นอนว่า หากเราต้องการได้ลูกนกที่ความน่ารักและเชื่องต่อมนุษย์ ก็คงต้องจำเป็นต้องย้ายลูกนกที่มีอายุราว 2 สัปดาห์ ออกจากแม่นก เพื่อนำมาเลี้ยงดูเอง และใช้กระบวนการป้อนลูกนก โดยต้องยอมที่จะต้องเสียเวลาในการป้อนลูกนกทุก ๆ 4 ชั่วโมงในระยะแรก และลดความถี่ลง

การป้อนอาหารลูกนก อาจดูยุ่งยาก แต่เมื่อได้มีการฝึกฝนแล้วจะรู้สึกสนุกและมีความผูกพันระหว่างผู้ป้อนและลูกนกไปในตัว การป้อนอาหารลูกนกสำหรับมือใหม่ อาจใช้ช้อนกาแฟโลหะเล็ก ๆ แล้วใช้คีมบีบช้อนให้แคบลง ก็จะช่วยให้ป้อนง่ายขึ้น การป้อนชนิดนี้ แม้อาจช้าและมีการหกเลอะเทะบ้าง แต่นกจะมีความรู้สึกกับการได้ลิ้มรสอาหารและสร้างความสัมพันธ์ที่ดี  ในฟาร์มเพาะพันธุ์ นิยมการใช้สลิงค์ป้อนอาหาร เพราะเป็นวิธีที่สะดวกและรวดเร็ว และไม่หกเลอะเทะ แต่ต้องระมัดระวังสำหรับการใช้สลิงค์ที่สวมด้วยยางเส้น ต้องระวังเวลาสอดสายยางป้อนให้ถูกต้องลงกระเพาะ เพราะมิฉะนั้นหากอาหารหลุดเข้าสู่หลอดลม หรือการสอดใส่ยางที่ลึกเกินไป อาจก่อให้เกิดอันตรายกับลูกนกได้

[attach=1]
การป้อนลูกนกแบบใช้ช้อนบีบปลายสองข้างให้แคบ

[attach=2]
ตัวอย่างอีกภาพ

[attach=3]
การใช้ไซริงค์ป้อนที่อาจสวมท่อยาง(ไส้ไก่จักรยาน)แล้วสอดเข้าไปให้ถึงกระเพาะพักอาหาร(crop)

อาหารสำหรับลูกป้อน ควรใช้อาหารที่ผลิตขึ้นสำหรับลูกนกโดยเฉพาะ ไม่ควรใช้อาหารสำหรับเด็กอ่อนป้อนนก เพราะระบบการดูดซึมของนกกับมนุษย์นั้นต่างกันมาก

[Mr.No]

ต่อ..

อาหารลูกป้อนเมื่อผสมกับน้ำแล้วไม่ควรข้น หรือ เหลวจนเกินไป และอุณหภูมิของอาหารจะต้องไม่ร้อน(อาหารที่มีอุณหภูมิสูงจะทำให้เกิดภาวะกระเพาะอาหารไหม้ หรือทะลุ เสียหาย (crop burn) ได้) และอาหารที่เย็นก็ก่อให้เกิดปัญหาอาหารไม่ย่อยได้ ทั้งสองปัญหาเป็นเหตุให้ลูกนกเสียชีวิตได้อย่างรวดเร็ว (อุณหภูมิที่ดีสำหรับอาหารลูกป้อนคือระหว่าง 38 – 40 องศาเซนเซียส )
ลูกนกจะเริ่มโตอย่างรวดเร็ว และเมื่อขนปีกเริ่มขึ้นเต็ม ต้องระมัดระวังนกจะบินไปชนอะไรที่ก่อให้เกิดอันตรายได้

การเลี้ยงนกที่ถูกต้องและมีความพร้อม รวมทั้งมีความรักในสิ่งที่จะทำ เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเยียวยาจิตใจมนุษย์ในยามที่สังคมมุนษย์เต็มด้วยความรุนแรง..เอารัดเอาเปรียบ และแก่งแย่งชิงกัน 


ทั้งหมดที่เล่ามา...จะเป็นไกด์ให้ผู้ที่รักและสนใจนกในตระกูลนกแก้ว นำไปปรับใช้ เพราะถ้าผ่านการทดสอบนกแก้วชนิดนี้แล้ว การเลี้ยงนกแก้วชนิดอื่น คงไม่ใช่เรื่องยากเย็นอีกต่อไป....ว่ามั้ยครับ

[attach=1]

เที่ยวหน้า...มีเวลา ผมจะพาเพื่อนสมาชิกผู้รักนกไปรู้จักกับนกแก้วมีหงอนตัวเล็กที่เป็นญาติห่างๆ ของนกกระตั้วทีเรียกกันว่า "ค๊อกคาเทล" กันครับ

[จันทร์กระจ่างฟ้า]

มารอติดตามต่อค่ะ 

[จันทร์กระจ่างฟ้า]

สงสัยคุณ Mr.No จะไม่ค่อยว่าง หายไปนานเลย 

[User !]

อ่านแล้วสบายใจดีจังครับ

[ผกาหม่อง]

ผมเองสนใจและชื่นชอบนกมานานแล้วแต่ก็ยังไม่มีโอกาสสักทีวันนี้เบื่อเรื่องการเมือง บอกตรงๆไม่รู้จะร่อนไปเว็ปไหนดีให้พ้นเรื่องราวกวนใจ นึกขึ้นได้ถึงสิ่งที่อยากรู้อยากได้ตั้งแต่เด็กๆเลยลองหาดูก็มาเจอหน้าเว็ปนี้ แล้วก็รู้ว่าตัดสินใจไม่ผิดเลย ช่องโหว่ของผมได้รับการเติมเต็มไปอีกช่องแล้วครับ ขอบคุณมากครับที่แบ่งปันความรู้ให้ ขอบคุณจากใจเลยครับ