ประชุมร่วมสภาองค์กรชุมชนเมืองสงขลา ปรึกษาหารือฟื้นฟูและพัฒนาคลองสำโรง

[ทีมงานบ้านเรา]

ประชุมร่วมสภาองค์กรชุมชนเมืองสงขลา ปรึกษาหารือฟื้นฟูและพัฒนาคลองสำโรง

[attach=3]

คณะกรรมการดำเนินการสภาองค์กรชุมชน อ.เมือง จ.สงขลา ประชุมร่วมกันเพื่อปรึกษาหารือในการฟื้นฟูและพัฒนาให้คลองสำโรงที่เชื่อมต่อระหว่างอ่าวไทยกับทะเลสาบสงขลา ให้เป็นคลองที่น้ำใสสวยงามเช่นอดีต รองรับการท่องเที่ยวทางน้ำ สร้างรายได้ให้กับชุมชนริมคลอง เปลี่ยนหลังบ้านให้เป็นหน้าบ้าน ผู้นำชุมชนบริหารจัดการ

เมื่อเร็วๆ นี้ (21 ม.ค.61) ณ ห้องประชุม สถาบัน กศน.ภาคใต้ ต.เขารูปช้าง อ.เมือง จ.สงขลา คณะกรรมการดำเนินการสภาองค์กรชุมชน อ.เมือง จ.สงขลา ประกอบด้วย สภาองค์กรชุมชนเทศบาลนครสงขลา, สภาองค์กรชุมชน ทต.เกาะแต้ว. ทต.เขารูปช้าง ทต.พะวง ทต.เกาะยอ แกนนำชุมชนริมคลองสำโรง แกนนำตำบล นักวิจัย และผู้ที่สนใจ

วัตถุประสงค์เพื่อปรึกษาหารือการฟื้นฟูและพัฒนาคลองสำโรง จากอ่าวไทยถึงทะเลสาบสงขลา ให้กลับมาเป็นคลองสวยน้ำใสเช่นเดิมในอดีต โดยมีนางชมนรา พลทา ประธานเครือข่ายคลองสำโรงและเครือข่ายประชาชนคนรักษ์คลองสำโรง เป็นประธานการประชุม

ในอดีตคลองสำโรงเป็นคลองยุทธศาสตร์ที่เชื่อมทะเลสาบสงขลากับอ่าวไทยเมื่อหน้ามรสุมที่คลื่นลมแรง เรือเดินทะเลไม่สามารถแล่นไปอ้อมแหลมสมิหราได้ ต้องใช้คลองสำโรงเป็นเส้นทางลำเลียงสินค้า จึงถือได้ว่าอดีตที่ผ่านมาคลองสำโรงเป็นคลองเศรษฐกิจที่สำคัญ

คลองสำโรงหรือที่ชาวบ้านเรียกกันในอีกชื่อว่า"คลองโหมรง" เป็นคลองในพื้นที่ อ.เมือง จ.สงขลา มีต้นกำเนิดจาก ต.เกาะแต้ว ผ่านตำบลเขารูปช้าง โดยเมื่อเข้าสู่เขตเทศบาลนครสงขลาจะแยกเป็น 2 สาย สายแรกไหลไปทางด้านทิศตะวันออก ออกสู่ชายฝั่งทะเลด้านอ่าวไทย สายที่ 2 ไหลไปทางทิศตะวันตกลงสู่ทะเลสาบสงขลา รวมระยะทาง 14.4 กิโลเมตร โดยคลองสำโรงส่วนที่กั้นระหว่างเทศบาลนครสงขลากับเทศบาลตำบลเขารูปช้างมีความยาวประมาณ 5 กิโลเมตร

สภาพปัจจุบันของคลองสำโรง มีบ้านเรือนราษฎร และอุตสาหกรรมครัวเรือนเกี่ยวกับสัตว์น้ำหรือการแกะล้างสัตว์น้ำ ตั้งอยู่ตลอดแนวความยาวของคลอง ทำให้มีการระบายน้ำทิ้งลงสู่คลองสำโรงโดยตรง ส่งผลให้น้ำในคลองมีสีดำและมีกลิ่นเหม็น อีกทั้งยังเป็นอุปสรรคต่อการระบายน้ำในช่วงฤดูน้ำหลาก

บ้านเรือนริมคลองส่วนใหญ่อพยพโยกย้ายจากชนบทเข้ามาหางานทำในเมือง เริ่มจากไม่กี่หลังจนขยายกลายเป็นชุมชนใหญ่ และยังมีโรงงานอุตสาหกรรมอีกหลายสิบโรงที่ตั้งอยู่ใกล้ลำคลองทั้งชุมชนและโรงงานบางแห่งปล่อยน้ำเสียลงลำคลองตลอดมา สุดท้ายคลองสำโรงที่ตื้นเขินรับน้ำเสียไม่ไหวกลายเป็นคลองที่มีน้ำเน่าเสีย ปัญหาต่างๆ สารพัด

นางชมนรา พลทา ประธานเครือข่ายคลองสำโรง กล่าวว่า ได้ประสานและขอคำปรึกษากับผู้ว่าราชการจังหวัดและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมาอย่างต่อเนื่องกว่า 10 ปี รวมทั้งส่งหนังสือถึง คสช. แต่การขับเคลื่อนยังล่าช้า ล่าสุดได้มีการประชุมร่วมกับนายอนุสรณ์ ตันโชติกุล นายอำเภอเมืองสงขลา ทางอำเภอขอข้อมูลรายละเอียดและพร้อมที่จะดำเนินการในอำนาจที่มี

ทางเครือข่ายคลองสำโรง ทั้งสภาองค์กรชุมชน แกนนำในพื้นที่ ต่างมีความเห็นร่วมกันที่จะขับเคลื่อนเรื่องนี้ให้เกิดเป็นรูปธรรม ทางภาคประชาชนมิได้นิ่งเฉย ได้เข้าพบผู้ว่าราชการจังหวัดหลายท่านมาอย่างต่อเนื่อง ทาง คสช.รับเรื่องและทราบปัญหาที่เกิดขึ้น ได้ส่งเรื่องมายังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องของภาครัฐ ภาครัฐกำลังที่จะขับเคลื่อน ภาคประชาชนเองก็ต้องพร้อมเช่นกัน

ที่ประชุมได้มีการอภิปรายว่าเราจะเดินหน้ากันอย่างไร ณ ขณะนี้ปัญหามันอยู่ตรงไหน ทุกคนได้ร่วมเสนอแนะปัญหาและทางแก้ การสร้างจิตสำนึกชุมชนให้ทุกคนร่วมกัน โดยทุกคนที่นำเสนอได้มีการรวบรวมทุกประเด็น เพื่อนำเสนอให้ภาครัฐได้รับทราบและขับเคลื่อนดำเนินการต่อไป

นายประเสริฐ หนูทอง ประธานสภาองค์กรชุมชนเทศบาล ต.เกาะแต้ว กล่าวว่า ต้นกำเนิดของคลองสำโรงจาก ต.เกาะแต้ว แต่ปัจจุบันลำคลองได้ถูกทับถมมีการสร้างบ้านเรือนและสิ่งปลูกสร้าง ส่งผลกระทบต่อคลองหลักที่เชื่อมอ่าวไทยกับทะเลสาบสงขลา น้ำไม่เคลื่อน น้ำนิ่งเกิดน้ำเสีย และปัญหาต่างๆ สารพัด การแก้ปัญหาคลองสำโรงให้เหมือนเช่นอดีตนั้น จึงต้องร่วมกันทุกฝ่ายทั้งภาครัฐและภาคประชาชน

"ต้องชื่นชมที่มีการจัดตั้งเครือข่ายประชาชนคนรักษ์คลองสำโรง พร้อมกับมีการขับเคลื่อนอยู่ตลอดเวลา พร้อมกับประชุมร่วมกับหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง ทุกคนที่เข้าร่วมประชุมเสนอแนะแนวทางการแก้ปัญหาที่หลากหลาย เป็นการขับเคลื่อนของภาคประชาชนที่พร้อมจะแก้ปัญหาคลองสำโรงต่อไป"

ดร.พลอยอำไพ แก้วแสงอ่อน นักวิจัยหนึ่งในผู้เข้าร่วมประชุมกล่าวว่า ได้ทำดุษฎีนิพนธ์"การบริหารจัดการคลองสำโรง จ.สงขลาอย่างยั่งยืน" โดยเทคโนโลยีภูมิศาสตร์และสนเทศศาสตร์ เหตุผลที่ได้ศึกษาเรื่องนี้ก็เนื่องจากว่าตนเองเป็นคนในพื้นที่ชุมชนริมคลองสำโรง พักอาศัยมานานจึงอยากจะพัฒนาบ้านเกิด อยากจะพัฒนาให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญอีกแห่งของสงขลา สร้างงานสร้างอาชีพ คลองสะอาด ไมมีขยะ ไม่มีกลิ่นเหม็น และที่สำคัญคืออยากจะสร้างจิตสำนึกให้กับคนริมคลองและรักบ้านเกิด

อีกเรื่องก็คือการเปิดปิดปากคลองก็มีส่วนสำคัญ เพราะว่าหากเมื่อไรคลองน้ำนิ่งมันก็จะเน่าเหม็น จึงอยากให้เปิดปิดปากคลองฝั่งอ่าวไทยและฝั่งทะเลสาบสงขลา ของคลองสำโรงสายหลัก เพราะคลองสำโรงมี 2 สาย คลองสำโรงสายหลักจะติดกับ 2 ฝั่งเทศบาลโดยมีแนวเขตคลองกั้นไว้

ดร.พลอยอำไพ กล่าวว่า ในส่วนของปัญหาการทิ้งขยะ น้ำเน่าเสีย การสร้างส้วม การบุกรุกพื้นที่ การขาดจิตสำนึก วัชพืชเต็มลำคลอง ซึ่งตรงนี้ในกรณีไม่มีการรื้อถอนอยากให้มีการบริหารจัดการก็คือ อยากให้มีการทำหลังบ้านให้เป็นหน้าบ้าน โดยการจัดตกแต่งหลังบ้านให้สวยงาม น้ำไม่เน่าเสีย เรือสามารถสัญจรได้ตลอดสาย

"ที่สำคัญคนริมคลองที่อยู่ในรัศมี 6 เมตร เนื่องจากตามกฎกระทรวงต้องย้ายออก แต่หากไม่รื้อชุมชนออกตนเองก็มองเห็นว่าคนก็มีความสำคัญ เมื่ออยู่อาศัยแล้วก็รักพื้นที่ ถ้าเราไม่ย้ายเขาออกเราก็ทำให้หลังบ้านเป็นหน้าบ้าน เขาก็จะมีงานมีอาชีพ ก็จะเกิดเป็นแห่งท่องเที่ยวที่สวยงาม สร้างอาชีพให้กับคนในชุมชนทั้งสองฝั่ง ต่อไปก็จะเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดสงขลาอีกด้วย"

นักวิจัยการบริหารการจัดการคลองสำโรงกล่าวว่า ได้เข้าร่วมประชุมมานับร้อยครั้งตั้งแต่เมื่อกำลังจะเรียนและเรียนจบในปี 2559 โดยคาดหวังว่า ถ้ายังเป็นแบบนี้คือไม่สำเร็จ แต่ว่าหากมีการดำเนินการแบบที่ตนเองทำคือคลองสำโรงโมเดล ความสำเร็จจะเป็นไปได้สูง เพราะนั่นก็คือต้องลงพื้นที่จริง คุยกับชาวบ้านจริง ให้ใจเขาไปกอดเขาไปคุยกับเขา เพราะว่าชาวบ้านต้องการแบบนั้น ต้องการให้ภาครัฐลงมาคุยได้เห็นหน้าค่าตาต่อกัน

ในส่วนของชาวบ้านสมมุติว่าเราจะให้รื้อถอนย้ายชุมชนออกไป เรามีพื้นที่ใหม่ให้เขาไหม มีการเวนคืนให้เขาไหม ถ้าหากไม่มีเชื่อว่ายาก หากว่าไม่มีเขาต้องการอยู่ตรงนี้ เราก็ต้องออกกฎพิเศษออกมาว่า ให้เขาทำหลังบ้านให้เป็นหน้าบ้านให้สวยงาม แต่การออกกฎพิเศษนั้นใครละจะมาดูแล

เพราะฉะนั้นสิ่งที่สำคัญที่สุดก็คือผู้นำชุมชน เพราะว่าผู้นำชุมชนคือคนในพื้นที่ แต่ถ้าหากว่าผู้นำชุมชนคนไหนไม่สามารถดูแลลูกบ้านได้ก็ลาออกไปเสีย เพราะว่าผู้นำชุมชนคือคนที่เข้าถึงประชาชนมากที่สุด เป็นผู้นำนโยบายต่างๆ มาถ่ายทอดให้ลูกบ้าน

"ผู้นำชุมชนที่อยู่ริมคลองทั้งหมด ต้องมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการคลองและหมู่บ้าน และขอเสนอแนะว่ากฎระเบียบต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับคลองสำโรง ให้มีการจัดตั้งคณะกรรมการจัดระเบียบคลองจากชุมชนหรือหมู่บ้านที่อยู่ริมคลอง แล้วให้คณะกรรมการที่ได้รับการเลือกตั้งเป็นผู้ออกกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการน้ำและคลองโดยบริหารกันเองในชุมชน"

ในส่วนของกฎหมายต่างๆ ของสิ่งแวดล้อม การรุกล้ำ การสร้างอาคาร น้ำเสีย โรงงานอุตสาหกรรม ฯลฯ เป็นหน้าที่ของหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องประมาณ 19 หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับคลองสำโรงทั้งหมด เช่น สำนักงานสิ่งแวดล้อม เจ้าท่าภูมิภาค โยธาธิการ เทศบาลฯลฯ นี่คือภาครัฐ

"ส่วนสำคัญที่สุดคือผู้นำชุมชนและประชาชนริมคลอง นักวิชาการก็สำคัญเมื่อศึกษามาแล้วเราเองเอางานเขามาใช้ เพราะฉะนั้นสิ่งสำคัญที่สุดถ้าหากจะให้เกิดการพัฒนาคลองสำโรงอย่างยั่งยืน เกิดประโยชน์กับคนในพื้นที่อย่างจริงจัง นั่นคือต้องให้ความสำคัญกับประชาชนริมคลองและให้ผู้นำชุมชนเป็นคนดูแลและประสานในเรื่องนี้คะ"

รายงาน : ภาพ : เกษม ลิมะพันธุ์ : Facebook.com/KasemNEWS
กรรมการสมาคมหนังสือพิมพ์ภาคใต้แห่งประเทศไทย

[คนแถวนี้]

ความจริงสาเหตุ ที่เกิดน้ำเสียเป็นประจำทุกปีๆ ก็เพราะปากคลองสำโรงช่วงหน้ามรสุมจะถูกปิดเพราะคลื่นซัดพาทรายมาปิดปากคลอง ทำให้น้ำนิ่ง เน่าเหม็น เกิดผักตบชวาเต็มคลองทุกปี

วิธีแก้ก็น่าจะทุ่มงบประมาณไปเปิดปากคลองให้ได้ ให้น้ำในคลองไหลถ่ายเทได้ อีกทั้งยังทำให้ชาวประมงสามารถนำเรือกอและ เข้ามาหลบคลื่นในคลองช่วงหน้ามรสุมได้ ทำท่าน้ำ ท่าจอดเรือให้สวยงาม จำหน่ายสินค้าอาหารทะเล สินค้าพื้นเือง เป็นหมูบ้านชาวประมงกอและ โปรโมทเป็นแหล่งท่องเที่ยวได้ สอดคล้องกับนโยบายส่งเสริมแหล่งท่องเที่ว

ถ้าเปิดปากคลองสู่ทะเลได้ ปัญหาทุกอย่างจบ ถึงจะแพงหน่อยก็น่าจะทำ
ไม่ต้องจ่ายเป็นเบี้ยหัวแตก วนเวียน แก้ไขกัน ถกเถียงกันไมรู้จักจบสิ้น