ที่รฦกแห่งการเปิดทางรถไฟหลวงสายใต้ ๒๔๕๙ [หนังสือหายาก]

[ลูกแมวตาดำๆ]

๕๔

ชายทะเลในมณฑลภูเก็ตซึ่งเป็นมณฑลที่มีการทำเหมืองแร่ดีบุกมาก
ถ้าผู้ใดมีประสงค์จะดูการทำเหมืองแร่ดีบุกแล้ว ก็ควรไปเที่ยวดูใน
มณฑลนี้

ทับเที่ยงนั้นอยู่ข้างทิศเหนือแห่งตรังประมาณ ๒๑ กิโลเมเตอร์
เปนตำบลสำคัญแห่งหนึ่งตามทางรถไฟที่แยกจากทุ่งสงไปยังตรัง ด้วย
เปนที่ ๆ ทำการเพาะปลูกเจริญมาก ทั้งมีพลเมืองหนาแน่น จาก
ทับเที่ยงนี้มีถนนรถยนต์ไปยังตรังทางทิศใต้ ทางทิศตวันออกเฉียงเหนือ
ยังนครศรีธรรมราชผ่านตำบลห้วยยอด, เขาขาว, ทุ่งสง, แลร่อนพิบูลย์
แลทางทิศตวันออกยังพัทลุง ผ่านทางช่องเขา การเที่ยวด้วยรถยนต์
ตามถนนเหล่านี้ เปนที่สนุกสบายงดงามเพลิดเพลินดีนัก

ภูมิที่ตามทางเหล่านี้ แลที่ช่องเขานั้นเปนต้น เปนที่งดงาม
น่าชมมาก แลที่เชิงเขาซึ่งเปนเขาปันน้ำแลปันเขตร์มณฑลนคร
ศรีธรรมราชแลมณฑลภูเก็ตนั้น มีวะนาของหลวงอันงดงามน่าพึงชม
ยิ่งนัก วะนาในเขตร์มณฑลนครศรีธรรมราชนั้นอยู่ที่ตำบลนาวง แลใน
เขตร์มณฑลภูเก็ตนั้น อยู่ในที่ใกล้ช่องเขานั้นเอง ในวะนาทั้ง ๒ แห่งนี้
มีพลับพลาที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว แต่อนุญาตให้
เที่ยวชมเล่นได้ ในวะนาทั้ง ๒ แห่งนี้มีลำธารซึ่งมีน้ำใสสอาดไหล
อยู่ตลอดปี ส่วนตามลำธารอันอยู่ในวะนาที่ช่องเขาในเขตร์ของมณฑล
ภูเก็ตนั้น มีน้ำตกอันงดงามน่าชมหลายแห่ง

อนึ่งตามเขาสูงในที่ใกล้ตำบลนี้ยังมีพวกเงาะป่าซึ่งเปนเจ้าถิ่น

[ลูกแมวตาดำๆ]

๕๗. น้ำตกที่โยง (ทรงถ่าย)

[ลูกแมวตาดำๆ]

๕๘. ท่าเรือ, สายบูรี (ทรงถ่าย)

[ลูกแมวตาดำๆ]

๕๙. วัดชลธารา, ปัตตานี

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๐. กระบวนแห่, ปัตตานี

[ลูกแมวตาดำๆ]

๕๕

ดั้งเดิมของท้องที่เหล่านี้เหลืออยู่บ้าง นายคะนังเงาะป่าที่พระบาท
สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๕ ทรงได้มาเมื่อคราวเสด็จประภาศตามบ้านเมือง
แถบนี้ ก็มาแต่ภูเขาสูงเหล่านี้

ที่ดินในท้องที่แถวนี้เปนที่ดินดีเหมาะสำหรับการปลูกต้นยาง
ปารารับเบอร์

อำเภอห้วยยอด ซึ่งอยู่ตามทางรถไฟที่ระยะกิโลเมเตอร์ ๕๐ เหนือ
ตรังนั้น มีการทำเหมืองแร่ดีบุกที่ตำบลเขาขาว แลห่างจากที่
ว่าการอำเภอห้วยยอดไปข้างทิศตวันตกประมาณ ๓๒ กิโลเมเตอร์ มี
ถ้ำงามน่าชมอยู่หลายแหล่ง แต่ถ้ำที่สำคัญนั้นชื่อ ถ้ำปินะ

ความเจริญรุ่งเรืองของชาวอินเดียในโบราณกาลนั้น คงได้เข้า
มาถึงท้องที่เหล่านี้ด้วยเหมือนกัน เพราะตามในถ้ำต่าง ๆ ขุดได้พระ
แลเทวะรูปต่าง ๆ ซึ่งทำด้วยดินไม่เผาซึ่งเปนฝีมือฮินดูโบราณมาก
รูปดินพิมพ์เหล่านี้อย่างเดียวกันกับที่ได้ขุดพบในมณฑลสุราษฎร์ จึง
ไม่น่าสงไสย์เลยว่า พวกนักบวชพราหมณ์ได้เคยใช้ถ้ำเหล่านี้เปนที่อยู่
หรือที่เข้าฌานมาแต่ในกาลโบราณ ซึ่งพระสงฆ์ก็ยังชอบเข้าไปอยู่ใน
เวลานี้

อนึ่งตามในท้องที่เหล่านี้แร่ดีบุกก็มีอยู่มาก ทั้งดินก็อุดม
เหมาะแก่การกสิกรรม แลเมื่อมีทางรถไฟขึ้นแล้วดังนี้ ก็คงจะ
เจริญขึ้นเร็วได้เปนแน่

เมื่อออกจากทุ่งสงแล้ว ทางรถไฟตัดไปข้างทางทิศตวันออก

[ลูกแมวตาดำๆ]

๕๖

เลียบขึ้นไปตามลุ่มน้ำปากแพรกจนถึงตำบลซึ่งสูงสุดในช่องเขาปันน้ำ
นั้นแล้ว ผ่านลงไปตามช่องทางลึกซึ่งตัดไปในเขานั้นต่อไปตามคัน
ทางที่ได้ถมขึ้นสูงมากนั้นแล้ว ก็ลอดเข้าอุโมงค์สั้นแห่งหนึ่งลงไป
ยังท้องทุ่งในอำเภอร่อนพิบูลย์ ตัดไปหาฝั่งตวันออกแห่งคาบสมุท
ลงไปทางทิศใต้ยังพรมแดนเมืองกลันตัน ภูมิภาพตาม ๒ ข้างทาง
รถไฟ เมื่อจวนจะข้ามช่องเขาปันน้ำแลเมื่อลงเขานั้นงามมาก

ในอำเภอร่อนพิบูลย์นี้มีแร่ดีบุกอยู่มาก ซึ่งมีผู้ได้ทำแต่ใน
กาลโบราณมาแล้ว แลเขากล่าวกันว่าชาวยุโรปโปร์ตุแกลได้
เคยมาเที่ยวตรวจดูเหมืองแร่ถึงตำบลนี้ เมื่อประมาณ ๒๐๐ ปีมาแล้ว
จากทุ่งสงมา ๒๔ กิโลเมเตอร์ มีทางแยกจากทางสายกลางไปยัง
นครศรีธรรมราช (ที่ตำบลนี้เรียกกันโดยย่อว่า "แยกนคร") ทางแยก
นี้ยาวเพียง ๓๕ กิโลเมเตอร์เท่านั้น

นครศรีธรรมราชนี้นับว่าเปนเมืองเก่าแก่โบราณที่สุดในคาบสมุท
ซึ่งชาวนานานประเทศรู้จักกันมาแล้วแต่ในสมัยโบราณ มีชาวยุโรป
เปนต้นแลเรียกกันว่า ลิกอร์ (หรือนครนั่นเอง)

ที่นครศรีธรรมราชนี้ มีมหาเจดีย์โบราณสำคัญซึ่งนิยมกันว่า
เปนที่บรรจุพระบรมธาตุอันเปนที่เลื่องลือนับถือมากที่สุดในประเทศสยาม
แห่งหนึ่ง เมืองนี้ได้เคยเปนนครหลวงแห่งนครศรีธรรมราชมาแต่ใน
กาลโบราณอันมีเดชานุภาพมากในคาบสมุทนี้ แลมีปรากฏในตำนาน
ว่าได้เคยมีการค้าขายติดต่อกับประเทศอินเดียช้านานหลายร้อยปีมาแล้ว

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๒. วะนา, ที่ตรัง

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๑. เหมืองแร่, เขาขาว

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๓. ที่ใกล้ปากอุโมงค์ข้างใต้

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๔. ภูมิภาพ สงขลา ดูไปจากเขาตังกวน

[ลูกแมวตาดำๆ]

ภาพนี้นับได้ว่ามีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ยุคใหม่ของเมืองสงขลาเป็นอย่างยิ่ง
มองเห็นอาคารสถานีรถไฟสงขลาและทางรถไฟอยูทางด้านซ้ายของภาพ

ด้านขวาที่เป็นเส้นตรง ๆ คือ ถนนรามวิถี ซึ่งเพิ่งสร้างเสร็จไม่นานครับ
สำหรับหลังคาโบสถ์ที่เห็นในภาพ
เป็นโบสถ์วัดแจ้ง ซึ่งโบสถ์ของวัดหลายแห่งในสงขลา

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๕. ลำน้ำเหนือทับเที่ยง

[ลูกแมวตาดำๆ]

๕๗

ในจังหวัดนครศรีธรรมราชนั้น การกสิกรรมรุ่งเรืองเจริญมาก
เช่นการทำนาแลการทำไร่แลสวนผลไม้ต่าง ๆ เป็นต้น ส่วนสัตว์
ต่าง ๆ เช่น ช้างแลโคกระบือเปนต้นนั้น ย่อมเลี้ยงแลผสมกันตาม
เชิงเขาต่าง ๆ อันเปนที่เหมาะสำหรับการนี้

จากสถานีแยกนคร ทางรถไฟตัดตรงไปยังอู่ตะเภาผ่านพัทลุง
พัทลุงนี้ก็เปนเมืองเก่าแก่โบราณเหมือนกัน เคยเปนที่ประทับของเจ้า
ผู้ปกครองนครอันมีอำนาจในภาคนี้มาแต่ก่อนแห่งหนึ่ง แลได้เคยมีการ
ค้าขายกับประเทศอินเดียมาแต่ในกาลโบราณนั้นด้วยเหมือนกัน ส่วน
พวกพราหมณ์ในจังหวัดนี้ซึ่งเปนผู้สืบสายต่อมาจากพวกพราหมณ์นักบวช
ซึ่งมาแต่ประเทศอินเดียในกาลโบราณหลายร้อยปีมาแล้วนั้น ก็ยัง
ประพฤติ์แลถือเพศนักบวชพราหมณ์อยู่ตราบเท่าทุกวันนี้ สถานีที่
พัทลุงนั้นอยู่ห่างจากที่ว่าการจังหวัดซึ่งอยู่ริมทะเลสาป ณ ตำบลลำปานั้น
ประมาณ ๗ กิโลเมเตอร์ สำหรับผู้ที่ชอบเที่ยวทางเรือแล้ว ก็ควร
หยุดเที่ยวในทะเลสาปตามเกาะรังนกแลที่อื่น ๆ ด้วยเปนที่น่าสนุกอยู่
แลงามดี จากพัทลุงมีถนนข้ามคาบสมุทไปยังฝั่งตวันตกผ่านทางช่อง
เขาแลทับเที่ยงไปยังตรังดังได้กล่าวมาแล้วนั้น ถนนสายนี้ก็ได้ตัดไป
ตามทางดั้งเดิมที่เคยใช้เปนทางเดินไปมาค้าขายกันมาแต่ในสมัยโบราณ
แล้วนั้นเอง ในจังหวัดนี้มีการทำนา, การเลี้ยงโค, กระบือ, สุกร, เป็ด,
ไก่, แลจับปลาในทะเลสาปเปนการสำคัญ

[ลูกแมวตาดำๆ]

๕๘

สถานีอู่ตะเภานั้น ที่ระยะกิโลเมเตอร์ ๙๒๕ จากกรุงเทพ ฯ นั้น
มีทางแยกไปยังสงขลายาว ๒๗ กิโลเมเตอร์ทางหนึ่ง แลแยกไปยัง
เมืองเคดา (ไทรบุรี) อีกทางหนึ่งยาว ๔๘ กิโลเมเตอร์ ไปต่อกับทาง
รถไฟในแหลมมลายูของอังกฤษที่พรมแดนเมืองเคดา

สงขลานั้นตั้งอยู่ริมทะเลสาบตอนที่ติดต่อกับทะเลใหญ่ แลท่า
จอดเรือที่สุดทางรถไฟ ในทะเลสาปที่สงขลานี้ นับว่าเปนท่าจอดเรือ
อย่างวิเศษที่เปนเอง ด้วยตามฝั่งตะวันออกของคาบสมุทนี้ ตั้งแต่
กรุงเทพ ฯ ลงไปยังเมืองสิงคโปร์นั้น นอกจากที่สงขลานี้แล้วก็ไม่มี
ท่าจอดเรือดีเลย ถ้าขุดปากช่องทะเลสาปนั้นให้ลึกพอ หรือขุด
คลองตัดแหลมสนไปออกตรงเกาะหนูเกาะแมวอันเปนที่กำบังลมมรสุม
แลมีน้ำลึกนั้นขึ้นแล้ว ก็จะเปนท่าจอดเรืออย่างเอกแห่งหนึ่ง เพราะ
เรือสินค้าขนาดใหญ่จะเข้าออกได้สดวกตลอดปี ด้วยในทะเลสาปนั้น
มีน้ำลึกมากกว้างขวางพอสำหรับเรือขนาดใหญ่ที่กินน้ำลึกจะเข้าไปจอด
แลทอดสมอได้มาก ในเวลานี้เข้าได้แต่เรือขนาดย่อมที่กินน้ำเพียง
๗ ฟิตเท่านั้น เรือใหญ่เข้าไปจอดใกล้ฝั่งได้เพียง ๒ ถึง ๓ กิโลเมเตอร์
เปนอย่างใกล้ แล้วต้องถ่ายสินค้าลงเรือลำเลียงอีกชั้นหนึ่งซึ่งทำให้
ราคาแพงมากขึ้น ส่วนในฤดูมรสุมนั้นเรือใหญ่ต้องไปจอดบังลมอยู่ที่
เกาะหนูเกาะแมวซึ่งอยู่ห่างออกไปอีกมาก การถ่ายสินค้านั้นลำบาก
ยิ่งนัก ที่ท่าเรือสงขลานี้กรมรถไฟได้ขนเครื่องรถไฟขึ้นแล้วประมาณ
๓๐,๐๐๐ ตันกว่า ถ้าได้แก้ไขท่าเรือให้เรือใหญ่จอดได้สดวกทุกฤดู

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๖. เขาเทวะดา (ทรงถ่าย)

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๗. ทุ่งนาที่นาม่วง

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๘. เหมืองแร่, ที่นาม่วง

[ลูกแมวตาดำๆ]

๕๙

กาลแล้ว ไม่น่าสงไสย์เลยว่าคงจะมีบริษัทเดินเรือกลไฟนำเรือใหญ่
มาเดินในระหว่างสงขลาอันเปนสุดทางรถไฟทางฝั่งตวันออกของประเทศ
สยามแลเมืองจีน แลเดินเรือรับส่งสินค้าแลคนโดยสานในระหว่าง
ประเทศสยามภาคนี้แลเมืองจีนเปนแน่ ด้วยเปนทางตรง ส่วนคน
โดยสาน (จีน) แลสินค้าที่จะมีไปมาในระหว่างมณฑลภูเก็ตแลมณฑล
อื่นในภาคนี้ คงจะไปมาทางนี้มาก ด้วยไม่ต้องอ้อมไปขึ้นที่ปีนัง
หรือเลยขึ้นมายังกรุงเทพ ฯ ก่อนดังที่เปนอยู่ในเวลานี้ ถ้าจัดการให้
เปนได้เช่นนั้นแล้ว ผลประโยชน์ของการรถไฟก็จะเจริญขึ้นโดยเร็ว
ด้วย ทั้งการกสิกรรมแลพานิชการในพระราชอาณาจักร์ภาคนี้ ก็จะ
เจริญตามขึ้นด้วยเหมือนกัน

จากตำบลอู่ตะเภานั้น ทางสายกลางตัดตรงลงไปยังทิศใต้ผ่าน
มณฑลปัตตานีไปต่อกับทางรถไฟของอังกฤษที่แม่น้ำโกโละอันเปนพรมแดน
ระหว่างปัตตานีแลกลันตันนั้น เปนระยะทางยาว ๒๑๙ กิโลเมเตอร์ รวม
ระยะทางจากกรุงเทพพระมหานครตำบลบางกอกน้อยลงไปถึงพรมแดน
เมืองกลันตัน เปนทางยาวประมาณ ๑,๑๔๕ กิโลเมเตอร์ ในเวลานี้
ทางที่ทำแล้วเสร็จเปิดรับคนโดยสานได้ถึงตำบลนาโดหรือนาประดูใน
มณฑลปัตตานี จากสถานีนี้มีถนนรถยนต์ยาวประมาณ ๓๐ กิโลเมเตอร์
ไปถึงศาลารัฐบาลมณฑลปัตตานี ซึ่งรถยนต์เดินในราว ๑ ชั่วโมง
เท่านั้น ส่วนการก่อสร้างทางรถไฟตอนใต้ลงไปนั้น ก็กำลังทำอยู่ต่อไป

[ลูกแมวตาดำๆ]

๖๐

มณฑลปัตตานีนั้น เปนมณฑลอันอยู่ในภาคใต้ที่สุดของพระราช
อาณาจักร์สยาม ตำบลบ้านใหญ่ ๆ ในมณฑลนี้ โดยมากตั้งอยู่ตาม
ฝั่งทะเล ด้วยการคมนาคมแต่ก่อนนั้นมีแต่ทางเรือทางเดียว เวลานี้
มณฑลปัตตานีมีถนนหนทางมากไปมาติดต่อกันได้เกือบทั่วถึงกันทุก
ตำบล แลถนนหนทางต่าง ๆ นี้ โดยมากตัดเข้าหาทางรถไฟ แล
มณฑลปัตตานีก็มีพลเมืองหนาแน่นมาก มีการทำบ่อแร่ต่าง ๆ เช่น
ทองคำแลดีบุก มีนาเกลืออันดี ทั้งการจับปลาทะเลก็เจริญมากอยู่
แล้ว นอกจากนี้ยังมีที่ดินอันอุดมเหมาะแก่การกสิกรรม เช่น การ
ทำนา, ทำสวนผลไม้ต่าง ๆ, สวนมะพร้าว, สวนยางปารารับเบอร์, การ
ผสมสัตว์ต่าง ๆ เช่น โค, กระบือ, แพะ, แกะ, อยู่มาก เมื่อทางรถไฟ
ได้เดินถึงแล้วก็คงจะเจริญยิ่งขึ้นตามลำดับโดยเร็ว

การเดินทางโดยรถไฟจากกรุงเทพ ฯ ลงไปยังอู่ตะเภานั้น ใน
ชั้นต้นเมื่อยังมีแต่การเดินรถธรรมดาอยู่ จะเปนเวลาราว ๔ วัน แต่
ต่อไปเมื่อเดินรถเร็ว (เอกซ์เปรส) แล้วจะไปถึงสงขลาแลปัตตานีได้ใน
ประมาณ ๒ วัน ส่วนผู้ที่จะเดินทางจากกรุงเทพฯ ไปเมืองปินัง เพื่อ
ลงเรือเมล์ใหญ่ไปยุโรปนั้น ก็จะไปถึงได้ใน ๓ วัน.

จบเพียงเท่านี้
-----*****------

[ลูกแมวตาดำๆ]

แผนที่พระราชอาณาจักร์สยาม



------------------------------
ภาพใหญ่ขนาด 2253x3845 px (3,149 KB)
http://biochem.flas.kps.ku.ac.th/rft/siammap.jpg

[ลูกแมวตาดำๆ]

ขอขอบคุณทุกท่านที่ติดตามอ่านมาโดยตลอดครับ 
หากสนใจหนังสือเก่า ๆ เกี่ยวกับรถไฟไทยหรือเอกสารประวัติศาสตร์ หนังสือหายาก สามารถอ่านได้ที่ห้องสมุดคิดดี (KIDS-D) ห้องสมุดดิจิทัลเพื่อการศึกษา
http://dl.kids-d.org

สำหรับหนังสือที่รฦกแห่งการเปิดทางรถไฟหลวงสายใต้ ๒๔๕๙ นี้ ดาวน์โหลดได้ที่หน้านี้ครับ

http://dl.kids-d.org/handle/123456789/2666

ค้นหาหนังสือเกี่ยวกับรถไฟ ในหัองสมุดคิดดี มีอีก 3 เล่มครับ
จดหมายเหตุ เรื่องเปิดรถไฟสายตะวันออกและสายเหนือ และเสด็จพระราชดำเนินประพาสเมืองฉะเชิงเทรา
http://dl.kids-d.org/handle/123456789/2661

การรถไฟไทย
http://dl.kids-d.org/handle/123456789/HASH01fb79fb726b5e502b2400cd

ระยะทางไปมณฑลภาคพายัพ พระพุทธศักราช ๒๔๖๕
http://dl.kids-d.org/handle/123456789/2630
_________________
+++ คิดถึงเสียงหวูดที่สถานีรถไฟสงขลา +++ by หม่องวิน มอไซ