เกร็ดควรรู้เรื่อง ราชาศัพท์

[หาดใหญ่ใหม่]

ที่มา ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

บรรณารักษ์ชวนรู้: เกร็ดควรรู้เรื่อง ราชาศัพท์

[attach=1]
ช่วงใกล้วันเฉลิมพระชนมพรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว หรือ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ มักจะมีการใช้คำถวายพระพรกันมากมาย และหลายครั้งพบว่ามีความเข้าใจผิดอยู่เกี่ยวกับคำที่มีความหมายถึง อายุ

คำว่า "พระชนมพรรษา" มาจากคำว่า ชนม (ชม-มะ) แปลว่า การเกิด ชีวิต และคำว่า พรรษา (พัน-สา) แปลว่า ปี คำว่า พระชนมพรรษา (ชน-มะ-พัน-สา) จึงหมายถึงปีของชีวิตหรือ อายุ เป็นคำราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินี หากจะบอกว่ามีอายุเท่าไร ให้ใช้คำว่า ทรงเจริญพระชนมพรรษา และใช้คำว่า พรรษา แทนคำว่า ปี เช่น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๔ พรรษา

อีกคำหนึ่งที่ใช้กันไม่ถูกต้องคือคำว่า "พระชนมายุ" มีความหมายถึง มีอายุ ใช้สำหรับ สมเด็จพระบรมราชชนก สมเด็จพระบรมราชชนนี สมเด็จพระยุพราช สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เช่น สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุ ๖๐ พรรษา

อีกคำหนึ่งที่พบบ่อยคือ พระชันษา ใช้สำหรับพระราชวงศ์ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้า ลงมาจนถึงพระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้า มีความหมายเช่นเดียวกันว่า มีอายุ เช่น สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี สิ้นพระชนม์เมื่อพระชันษา ๘๕ ปี

เรียบเรียงจาก
– สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ. (๒๕๕๕). ราชาศัพท์. กรุงเทพ : สำนักงาน.
– เว็บไซต์ สำนักงานราชบัณฑิตยสภา http://goo.gl/G2xqbF