ศาลาน้ำหน้าจวนเมืองสงขลา

[พี่แอ๊ด]

ศาลาน้ำหน้าจวนเมืองสงขลา  อยู่ตรงไหน

[Big MaHad]

คุณพี่แอ๊ดครับ มีไฟล์หนังสือชีวิวัฒน์เล่มจริงเก็บไว้ด้วยเหรอครับ ? ผมชอบมากๆครับ ได้ความรู้อย่างละเอียดเกี่ยวกับหัวเมืองภาคใต้สมัย ร .5 โดยเฉพาะเมืองสงขลาด้วยแล้ว มีข้อมูลน่าสนใจหลายแห่งทีเดียว

[พี่แอ๊ด]

พี่เซฟไว้เพียงหน้าเดียว ถ้าจำไม่ผิดมาจากห้องสมุดของพันทิป เพราะสงสัยเรื่องศาลาน้ำ  ถ้าหากทราบตอบด้วย ขอบคุณล่วงหน้า

[หม่องวิน มอไซ]

ในหนังสือชีวิวัฒน์ บรรยายว่าดังนี้ครับ

[หม่องวิน มอไซ]

รายละเอียดมีเท่านี้ ยังหาตำแหน่งที่ชัดเจนแน่นอนไม่ได้ครับ

[หม่องวิน มอไซ]

หนังสือชีวิวัฒน์ ฉบับเต็ม พิมพ์ ร.ศ.๑๒๘ อ่านได้ที่นี่ครับ
http://dl.kids-d.org/bitstream/handle/123456789/2662/nlt-rarebook-history-00015.pdf

[คนเขารูปช้าง]

พี่แอ็ด ครับผมเจอภาพนี้เช่นกันในสมุดภาพ สงขลา มหาวชิราวุธ-เอนก ฯ บรรยายว่าถ่ายจากเรือสุริยมณฑล(ภาพจากหอจดหมายเหตุฯ)

[คนเขารูปช้าง]

ภาพจากหนังสือเล่มนี้ครับ

[พี่แอ๊ด]

ช่วยไขข้อข้องใจให้หน่อย ว่าปัจจุบันคือที่ไหน พลับพลาหน้าจวนเมืองสงขลา  เคยผ่านตาในหนังสือเกี่ยวกับรัชกาลที่ 5

[พี่แอ๊ด]

ภาพนี้เคยผ่านตาแน่นอน เป็นภาพ ร.5 ที่ จ.สงขลา  ก่อนเสด็จต่างประเทศ โดยทางเรือ

[หม่องวิน มอไซ]

พี่เอนกบรรยายว่า พลับพลาหน้าจวน อยู่ตรงกับบริเวณตลาดสดเทศบาล(ในอดีต) หรือแถว ๆ วิเชียรชมซอย ๗ ซึ่งรื้อออกสร้างเป็นอาคารพาณิชย์ และตรงไปจะเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติในปัจจุบัน (จวนเก่า)
ซึ่งผมคิดว่าตำแหน่งคลาดเคลื่อนครับ

เนื่องจาก
๑. ช่วงเวลาในหนังสือชีวิวัฒน์นั้น อาคารพิพิธภัณฑ์ในปัจจุบันยังสร้างค้างไว้ ยังไม่เสร็จ
๒. อาคารพิพิธภัณฑ์ อยู่นอกเขตกำแพงเมือง
๓. จวน(ที่พักเจ้าเมือง)ที่กล่าวถึงในหนังสือชีวิวัฒน์ อยู่ในเขตกำแพงเมือง ซึ่งน่าจะเลยไปทางทิศใต้ แต่อยู่ทางทิศเหนือของคลองขวาง

แต่ยังไม่สามารถหาตำแหน่งที่ว่านี้ได้อย่างชัดเจนครับ
ลองอ่านข้อความในหนังสือชีวิวัฒน์ดูอีกรอบนะครับ

ที่กำแพงเมืองด้านตะวันตก ส่วนข้างเหนือตรงประตูเมืองริมท่าสะพานน้ำ
มีศาลาหน้าบ้านเจ้าเมืองเป็นที่พัก ๒ หลัง
ตรงไปในประตูเมืองเป็นบ้านผู้สำเร็จราชการเมืองสงขลาแต่ครั้งก่อน

เห็นได้อย่างชัดเจนว่า ศาลหน้าบ้านเจ้าเมือง ไม่ได้อยู่ตรงกับตลาดเทศบาลในอดีต (วิเชียรชมซอย ๗)
เพราะตรงนั้นอยู่นอกกำแพงเมือง
แต่ศาลาในหนังสือชีวิวัฒน์ บอกว่าตรงไปเจอประตูเมืองนี่ครับ  :D

[หม่องวิน มอไซ]

ในหนังสือชีวิวัฒน์ ถัดไปอีก ๒-๓ หน้า พบข้อความที่บรรยายถึงพิพิธภัณฑ์ในปัจจุบันครับ ดังนี้

[หม่องวิน มอไซ]

นี่แหละครับ หลักฐานสำคัญที่ทำให้ทราบว่า ศาลาน้ำหน้าจวน ไม่ใช่ศาลาที่อยู่ตรงกับพิพิธภัณฑ์ในปัจจุบันครับ
ลองอ่านดูอีกรอบนะครับ

ที่มุมเมืองนอกกำแพงด้านเหนือตะวันตก มีตึกหมู่หนึ่งหันหน้า
ลงน้ำ ไกลน้ำประมาณ ๔-๕ เส้นเป็นตึก ๒ ชั้น วิธีช่างทำทำนอง
ตึกฝรั่งยังทำไม่แล้ว


นี่แหละครับ พูดถึงตัวอาคารพิพิธภัณฑ์ในปัจจุบันนั่นเอง ซึ่งยัง"ทำไม่แล้ว" ด้วยซ้ำไปครับ  :D

[หม่องวิน มอไซ]

สรุป

ศาลาน้ำหน้าจวนเมืองสงขลา ตำแหน่งไม่ชัดเจน แต่อยู่ตรงกับจวนซึ่งอยู่ใกล้ทะเลสาบ ด้านตะวันตกของถนนนครใน
(อาจเป็นแถว ๆ ไปรษณีย์ก็ได้ครับ  :D)

แต่ไม่ใช่ตรงกับพิพิธภัณฑ์แน่นอน
อีกอย่างพิพิธภัณฑ์อยู่ไกลจากน้ำตั้ง ๔-๕ เส้น (๑๖๐-๒๐๐ เมตร)
คงไม่มีใครเรียกศาลาริมน้ำที่ต้องเดินไกลถึง ๒๐๐ เมตร กว่าจะถึงจวน ว่าศาลาน้ำหน้าจวนแน่ ๆ ครับ  ;D
ศาลาน้ำหน้าจวน ก็ต้องหน้าจวนจริง ๆ ครับ
เดินจากศาลาต้องผ่านประตูเมือง แล้วก็ถึงบ้านผู้สำเร็จราชการเมืองคนก่อน ๆ ด้วย

คงต้องหาหลักฐานทางประวัติศาสตร์เพิ่มเติมต่อไปครับ

[พี่แอ๊ด]

ประชาชนรับเสด็จ ร.5

[หม่องวิน มอไซ]

ภาพบนของพี่แอ๊ดนี่แหละครับ ใช่เลย
ภาพประตูเมืองด้านทิศตะวันตก เพราะทะลุประตูออกไปเป็นทะเลสาบ
แต่ยังบอกไม่ได้ว่าเป็นประตูใดใน ๖ ประตู  >:(
(ประตูเมืองสงขลา อยู่ทิศตะวันออกหรือถนนรามวิถีในปัจจุบัน ๒ ประตู อยู่ด้านเหนือคือถนนจะนะ ๑ ประตู อยู่ด้านใต้หรือถนนกำแพงเพชร ๑ ประตู
และด้านตะวันตก ๖ ประตู)

ทีนี้ลองดูแผนที่สมัยเริ่มตั้งเทศบาล พ.ศ. ๒๔๗๘ นะครับ
ตำแหน่งต่าง ๆ ที่ผมกำหนดให้ในแผนที่ข้างล่างนี้ เป็นดังนี้ครับ
A คือตำแหน่งที่พี่เอนก นาวิกมูล คาดว่าเป็นที่ตั้งศาลาน้ำหน้าจวน
B คือตำแหน่งที่ผมคาดว่าเป็นที่ตั้งศาลาน้ำหน้าจวน
C คือศาลารัฐบาลมณฑลนครศรีธรรมราช (พิพิธภัณฑ์ในปัจจุบัน)
D คือบริเวณที่น่าจะเป็นบ้านเจ้าเมืองที่กล่าวถึงในหนังสือชีวิวัฒน์
E คือ ศาลมณฑลนครศรีธรรมราช ต่อมาเป็นโทรศัพท์กลาง
F คือ ตลาดสด ปัจจุบันคือห้างลีทรัพย์สิน

[พี่แอ๊ด]

หนังสือชีวิวัฒน์  ผู้นิพนธ์คือ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์  พระอนุชาองค์สุดท้องร่วมบิดามารดาเดียวกันกับ ร.5 ใช่หรือไม่

[หม่องวิน มอไซ]

ใช่แล้วครับ เป็นพระราชโอรสใน ร.๔ และสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี
ท่านเป็นผู้ให้กำเนิดกิจการไปรษณีย์ไทยด้วยครับ

[Singoraman]

คำบรรยายภาพ "ศาลา" มี ๒ แบบ คือ
๑. แบบพิมพ์ตัวอักษรธรรมดา ใช้ว่า "ศาลาน้ำหน้าจวนเจ้าเมืองสงขลา"
๒. แบบพิมพ์อักษรลายมืออาลักษณ์ ใช้ว่า "ศาลาน่าจวนเจ้าเมืองสงขลา"
ไม่แน่ใจว่าฉบับไหนพิมพ์ก่อน-หลัง
ผมมีฉบับของคุรุสภาจัดพิมพ์ เป็นการบรรยายภาพแบบที่ ๒
ส่วนที่ตั้งศาลา ผมยังจับหลักไม่ถูก ขอเป็นแรงใจให้ช่วยกันหาต่อไปนะครับ

[หม่องวิน มอไซ]

หนังสือชีวิวัฒน์ที่พี่แอ๊ดนำภาพศาลาน้ำหน้าจวนเมืองสงขลามาให้พิจารณานี้
เป็นฉบับที่องค์การค้าของคุรุสภาจัดพิมพ์ในปี พ.ศ. ๒๕๐๔ ครับ
โดยมีการเพิ่มเติมภาพถ่ายเข้ามาประกอบ และปรับปรุงอักขรวิธีให้เป็นแบบปัจจุบัน
ท่านที่สแกนมาให้พวกเราศึกษากันคือ พี่หมอ CVTบ้านโป่งครับ ดูเพิ่มเติมได้ที่นี่
http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=panthep&date=22-04-2009&group=2&gblog=30



แต่ในฉบับของหอสมุดแห่งชาติ พิมพ์ที่โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจที่ผมนำมาใช้ประกอบการศึกษานั้น เป็นฉบับพิมพ์ใน ร.ศ.๑๒๘ (พ.ศ.๒๔๕๒)
จะเห็นว่าอักขรวิธีและการเรียงหน้าไม่เหมือนกันครับ และฉบับนี้ไม่มีภาพประกอบด้วยครับ  :D

[Singoraman]

พยายามอ่านข้อความในริบบิ้น แต่อ่านไม่ออกครับ
ใช่ตราประจำพระองค์ เจ้าฟ้าภาณุฯ หรือเปล่าครับ

[พี่แอ๊ด]

สอบถามคุณพ่อซึ่งมีอายุ 82 ปี ท่านบอกว่าจวนผู้ว่าปัจจุบัน คือ พลับพลาที่พักของพระเจ้าแผ่นดิน