ศาลาน้ำหน้าจวนเมืองสงขลา

[หม่องวิน มอไซ]

นี่ครับ แนวกำแพงเมืองน่าจะเป็นอย่างนี้ครับ
เดินมาตามถนนนครใน ผ่านประตูแล้ว
จะไปไปรษณีย์ เข้าร้านลี เอ๊ย ตลาดสด
หรือไปศาล (โทรศัพท์)
หรือจะไปนั่งเล่น ชมทะเลสาบ ชมเกาะหน้าเมือง ชมหัวเขาแดงที่ศาลาน้ำหน้าจวน
ก็ตามอัธยาศํยครับ

ส่วนบ้านพระยาสุนทรา (เนตร ณ สงขลา) อันอลังการงานสร้าง ไฮโซเป็นแบบครึ่งจีนครึ่งฝรั่งนั้น
ในหนังสือชีวิวัฒน์ ร.ศ.๑๐๓ (พ.ศ. ๒๔๒๗) ยังสร้างไม่เสร็จ
กว่าจะเปิดเป็นพิพิธภัณฑ์ได้ ก็ ๙๘ ปีต่อมาครับ  ;D

ขอบคุณทุกท่านที่ติดตามชมครับ  ;)

[พี่แอ๊ด]

ขอบคุณมากคะ  นึกว่าปิดประเด็นไปแล้ว  เมื่อกี้ไปดูทีวีย้อนหลังเรื่องประพาสต้นสงขลา  บ้านเจ้าเมือง พ.ศ.2437 ซึ่งเป็นบ้านพักของพระยาวิเชียรคีรี (ชม) ในอดีต  ปัจจุบันถึงหมายถึงบ้านตรงสีเหลืองสี่แยกถนนสายบุรี  ตรงข้ามธนาคารออมสิน

[พี่แอ๊ด]

ในรูปภาพประชาชนรับเสด็จ ร.5  ก็เป็นบริเวณศาลมณฑลนครศรีธรรมราช

[คนเขารูปช้าง]

ผมคิดว่า อ.หม่องฯ สรุปได้ถูกต้องแล้ว เมื่อลองขยาย " ศาลาน้ำหน้าจวนเมืองสงขลา" ดูจะเห็นในวงรีสีเขียวมีลักษณะคล้ายซุ้มประตูบนกำแพงเมือง แต่ส่วนบนของซุ้มประตูถูกบังด้วยต้นไม้ใหญ่ครับ

ลูกศรสีส้มคือมุมมองของช่างภาพที่ถ่ายโปสการ์ดศาลมณฑลนครศรีธรรมราช สงขลา14 ร้านบ้วนเฮง

ส่วนเสาส่งโทรเลขนั้น (ในวงรีสีน้ำเงิน) เมื่อไปมองจากแยกที่ถนนนครนอกมาพบกับถนนนครใน ก็จะเห็นเป็นภาพกลับซ้าย-ขวา ตามที่อจ.หม่องฯ
เอามาลงให้ดู(ที่มีประตูขวางอยู่บนแนวถนนนครนอกครับ)

[หม่องวิน มอไซ]

โอ้โห จริงด้วยครับ นึกไม่ถึงมาก่อนเลย ว่าในภาพนี้ก็มีซุ้มประตูซ่อนอยู่  :o
๑ ภาพแทนคำนับพันจริง ๆ
ขอบคุณพี่คนเขารูปช้างมากครับ
และต้องขอบคุณพี่แอ๊ดด้วยครับ ที่จุดประเด็นน่าสนใจ มาให้ปวดหัววิเคราะห์กันครับ
ที่พี่แอ๊ดบอกว่า ภาพซุ้มประตูที่มีราษฎรมารอรับเสด็จ ร.๕ คือประตูหน้าศาลนั้น น่าสนใจมาก
คงต้องหาทางพิสูจน์ยืนยัน ดูรูปทรงของประตู ดูกระเบื้องปูพื้นและมุมที่มองทะลุประตูไปเห็นเขาค่ายม่วงดูอีกทีว่าเป็นประตูใดใน ๖ ประตูครับ

หลังจากนี้ ถ้าพอมีเวลาว่าง ผมว่าจะอ่านหนังสือ และดูภาพถ่ายต่าง ๆ อีกรอบ
เพื่อเก็บรายละเอียดในส่วนที่เหลือ เผื่อจะปรับแต่งแนวกำแพงเมืองและสถานที่สำคัญต่าง ๆ ให้ถูกต้องมากยิ่งขึ้นต่อไปครับ

[Singoraman]

ยังกะเสาะหา "เพชรพระอุมา" เลยครับ
ขอบคุณที่ช่วยกันทำให้ "ตาแจ้ง" ขึ้นอักโข
และก็ดูเหมือนว่า ดร.บอม ก็เคยถ่ายภาพศาลาว่าการมณฑล ผ่านช่องประตูไว้ด้วย
ใครทำเป็นหามาลงเสริมให้หน่อยนะครับ

[หม่องวิน มอไซ]

ภาพนี้นี่เองครับ อ.Singoraman

รหัสภาพ 23145
ชื่อภาพ Siam, pohled branou singorskych hradeb (สยาม, ประตูกำแพงเมืองสงขลา)
ถ่ายเมื่อง 5.VII.1929 (๕ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๗๒)


ที่มา http://www.baum.com.au/Dr_J_Baum/archiv_foto/small/23/23145-Siam,_pohled_branou_singorskych_hradeb,_5.VII.1929.jpg

[หม่องวิน มอไซ]

จากภาพของ ดร.ยิชรี บอม (Jiří Baum) มีข้อสังเกตดังนี้
๑. ไม่มีต้นมะพร้าวที่ขอบประตูด้านซ้ายมือ (ด้านเหนือ) ซึ่งปรากฏในโปสการ์ดของร้านบ้วนเฮง
๒. เหนือประตูศาล มีตราครุฑ
๓. ข้างประตูศาลด้านขวามือ (ด้านใต้) มีกระจกบานใหญ่ ? (เกี่ยวข้องกับฮวงจุ้ย หรือว่าไว้ส่องกระจกก่อนเข้าศาล ?)
หรือเป็นกรอบรูป ป้ายประกาศ ?

ชมภาพถ่ายอื่น ๆ ในประเทศไทยของ ดร.บอม (สงขลานั่นแหละครับ เพราะในสยาม ท่านมาสงขลาที่เดียว) ได้ที่นี่ครับ
http://www.baum.com.au/Dr_J_Baum/cgi/hledat?klic=siam&limit=200

[หม่องวิน มอไซ]

ลองเปรียบเทียบกับอีกสองภาพที่ชมไปแล้ว
และมาช่วยกันคิดเล่น ๆ กันดีกว่าครับ ว่าภาพไหนเก่ากว่า ภาพไหนใหม่กว่า  ;D

ข้างบนคือภาพของ ดร.บอม ถ่าย พ.ศ. ๒๔๗๒
ข้างล่างเป็นภาพในหนังสืออนุสสรเมืองสงขลา ถ่ายเมื่อไหร่ไม่ทราบ แต่หนังสือพิมพ์ในปี พ.ศ. ๒๔๘๔

[หม่องวิน มอไซ]

ส่วนภาพนี้ ของร้านบ้วนเฮง ไม่ทราบปีที่ถ่าย

[หม่องวิน มอไซ]

ข้อมูลเสริมคือ
๑. ศาลน่าจะอยู่ที่นี่มาตั้งแต่สมัย ร.๕ เพราะเมื่อครั้งเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เสด็จตรวจราชการ ได้ทรงแวะมาที่นี่ด้วย ในปี พ.ศ. ๒๔๔๕
๒. คุณไพจิตร สุขะวัลลิ (เกิด พ.ศ.๒๔๗๐) เล่าไว้ในหนังสือสมุดภาพสงขลา พ.ศ. ๒๕๕๑ ของพี่เอนก นาวิกมูลว่า เคยเดินเข้าไปที่นี่ และศาลแห่งนี้ถูกรื้อทิ้ง เมื่อมีการรื้อกำแพงเมือง
๓. ในแผนที่แนบท้ายพระราชกฤษฎีกาตั้งเทศบาลเมืองสงขลา พ.ศ.๒๔๗๘ (ข้อมูลคงก่อนนี้เล็กน้อย เนื่องจากในแผนที่ไม่ได้ระบุชื่อถนนเพชรคีรี ซึ่งตั้งชื่อเพื่อระลึกถึงพระเพชรคีรี (ไทย ณ ลำปาง)) ยังเห็นแนวกำแพงเมืองพร้อมประตูเข้าศาลอยู่
๔. ศาลย้ายไปสร้างที่ใหม่ ข้างวัดสระเกษ ในปี พ.ศ. ๒๔๘๔
๕. กำแพงเมืองสงขลาด้านหน้าศาล (ด้านถนนนครใน) ถือเป็นกำแพงเมือง (และประตูเมือง) แห่งสุดท้ายที่ถูกรื้อทิ้ง (รื้อปีไหน ?)
๖. ประตูเมืองหน้าศาล ชื่อประตูอะไร
๗. ภาพถ่ายศาลในหนังสืออนุสสรเมืองสงขลา ดูชำรุดทรุดโทรมมาก รูปปั้นต่าง ๆ หักสูญหายไปแล้ว
๘. ภาพของ ดร.บอม ดูสวยงาม สะอาดตาที่สุด
๙. ภาพของร้านบ้วนเฮง กรอบที่คล้ายกระจก กลายเป็นป้ายประกาศ
๑๐. ภาพของ ดร.บอม ซึ่งถ่ายในปี ๒๔๗๒ เมื่อเวลาผ่านไปไม่ถึง ๑๒ ปี ในภาพของหนังสืออนุสสรเมืองสงขลา (ถ่ายก่อนปี ๒๔๘๔ ที่พิมพ์หนังสือ) เหตุใดศาลจึงดูทรุดโทรมขนาดนี้
ข้อมูลต่าง ๆ เหล่านี้ อาจช่วยให้อ่านยุคสมัยในภาพถ่ายของร้านบ้วนเฮงได้ต่อไปในอนาคตครับ

[พี่แอ๊ด]

ประตูเมืองสงขลา

[หม่องวิน มอไซ]

แผนที่ปี ๒๔๘๓ เพื่อยกที่สาธารณสมบัติหน้าศาลากลางเก่า (วิเชียรชมซอย ๗) ให้เทศบาล
http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2483/A/569.PDF

ยังเห็นแนวป้อมโค้ง ๆ ตรงศาลในมุมล่างซ้ายของภาพครับ ซึ่งน่าจะเป็นป้อมเทเวศร์พิทักษ์

[พี่แอ๊ด]

ที่ว่าการอำเภอสงขลา

[หม่องวิน มอไซ]

ภาพประตูเมืองสงขลาที่พี่แอ๊ดนำมาให้ชมนั้น
คงเป็นภาพเดียวกับภาพในหนังสือสารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ พ.ศ.๒๕๒๙ ครับ



สงสัยจังว่าเป็นประตูเดียวกันกับประตูเข้าศาลหรือเปล่า
รูปร่างคล้าย แต่"ปีก"ด้านข้างมีความแตกต่างกันในรายละเอียดครับ

[หม่องวิน มอไซ]

ลองดูภาพนี้ครับ



จะเห็นว่าพื้นถนน ปูด้วยดินเผา ?
ซึ่งคล้ายกับภาพทางเข้าศาลมากครับ
หรือจะเป็นประตูเดียวกัน

[หม่องวิน มอไซ]

ตรวจสอบแล้วไม่ใช่ครับ
ถ้าไปยืนที่โทรศัพท์ (ศาลเก่า) แล้วมองไปทางทิศตะวันตกเป๊ะ
จะไม่เห็นแนวเขาอย่างในภาพครับ

ถ้าจะให้เห็นแบบในภาพ อาจจะต้องไปมองแถว ๆ ถนนยะหริ่งครับ
(สังเกตจากแนวเขาที่ลาดลงไปทางซ้ายหรือทางใต้)
ถ้าอยู่แถวโทรศัพท์ แนวเขาจะไม่ลาดลงแบบที่เห็นครับ

ภาพข้างล่างนี้มองจากด้านหลังของศูนย์รวมข่าว ตรงแนวซากกำแพงเก่าที่เหลืออยู่ที่ถนนนครใน
ถ่ายเมื่อคราวไปสำรวจซากกำแพงเมืองเมื่อวันที่ 6 ก.พ. 53 เวลา 09.30 น.ครับ

หากจะพิสูจน์จริง ๆ คงต้องใช้การคำนวณ perspective และตรีโกณมิติหรือเรขาคณิตวิเคราะห์ เข้าช่วยครับ )de
เพราะไปยืนมุมเดิมในปัจจุบันก็มองไม่เห็นทะเลแล้ว 

[พี่แอ๊ด]

เดาล้วน ๆ  ถ้ายืนในพิพิธภัณฑ์หันไปทางทิศตะวันตก แล้วถ่ายไปที่ประตูทางเข้าจะเป็นไปได้ไหม

[คนเขารูปช้าง]

พี่แอ๊ด และ อจ.หม่องฯครับ ผมคิดว่าน่าจะเป็นการมองผ่านประตูอัคนีวุธ หรือไม่ก็ประตูถัดมาทางเหนืออีก ๑ประตูครับ
ผมคิดว่าช่างภาพถ่ายตามทิศลูกศรสีส้มที่ผมลงไว้ในรูปด้านล่างครับ

[คนเขารูปช้าง]

ผมมีรูปหนึ่งที่ผมถ่ายจากถนนนครนอกลงไปในทะเลสาบ จากบริเวณที่มีการปรับพื้นที่ริมทะเลสาบแล้วแต่ยังไม่มีการก่อสร้าง
ผมว่าแนวภูเขาในทะเลสาบใกล้เคียงกับรูปประตูเมืองเก่า ที่มีการรื้ออิฐลงมากองข้างๆประตูครับ

[หม่องวิน มอไซ]

เดาล้วน ๆ  ถ้ายืนในพิพิธภัณฑ์หันไปทางทิศตะวันตก แล้วถ่ายไปที่ประตูทางเข้าจะเป็นไปได้ไหม

พิพิธภัณฑ์ (ศาลากลางเก่า) อยู่นอกกำแพงเมืองครับ ไม่มีประตูเมือง
และถ้าไปยืนที่ชุมสายโทรศัพท์ (ศาลเก่า) หันไปทางทิศตะวันตก จะไม่เห็นเขาลาดลงไปทางแหลมสนครับ

ประตูที่เห็นในภาพข้างบน จึงน่าจะเป็นประตูเมืองที่อยู่ค่อนไปทางใต้ อย่างที่ท่านคนเขารูปช้างบอกน่ะครับ

[หม่องวิน มอไซ]

ขอนำภาพมาสนับสนุนท่านคนเขารูปช้างด้วยครับ  ;D