คอตีบ (Diphtheria) โรคติดต่อร้ายแรง...ป้องกันได้ด้วยวัคซีน

[หมอพิชญานนท์ (Dr.Pop)]

โรคคอตีบหรือ Diphtheria เป็นโรคติดต่อร้ายแรงเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อนี้จะทำให้เกิดการอักเสบของเยื่อบุจมูก คอ และหลอดลม เชื้อนี้ทำให้เกิดเยื่ออุดหลอดลม เชื้อยังสารสาร Toxin ซึ่งจะทำให้เกิดกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ และอ่อนแรงของกล้ามเนื้อ

เชื้อที่เป็นสาเหตุคอตีบ

เป็นเชื้อแบคทีเรียที่เรียกว่า Corynebacterium diphtheriae

อาการของโรคคอตีบ

    น้ำมูกไหล
    เจ็บคอ
    ครั่นเนื้อครั่นตัว
    มีไข้
    ต่อมน้ำเหลืองที่คอโต
    มีเยื่อที่คอ
    หายใจลำบาก
    กลืนลำบาก

การติดเชื้อที่ผิวหนัง

เชื้อนี้จะทำให้เกิดแผลที่ผิวหนังทำให้เกิดอาการเจ็บปวด แผลมีการอักเสบ และมีหนองเขียวที่แผล

การติดต่อ

โรคคอตีบติดต่อโดยการกิน หรือหายใจเอาน้ำลายหรือเสมหะของผู้ป่วยเข้าไป อาการจะเกิดหลังจากได้รับเชื้อ 2- 10 วัน ที่สำคัญผู้ป่วยบางคนมีเชื้อนี้แต่มีอาการน้อยซึ่งอาจจะทำให้เชื้อแพร่กระจาย การติดต่อมี 3 ทาง

    เมื่อผู้ป่วยจามหรือไอเชื้อโรคจะไปกับน้ำลายและเสมหะ คนปกติเมื่อสูดดมเข้าไปก็จะเกิดโรคโดยเฉพาะในที่ระบายอากาศไม่ดี
    คนปกติได้รับเชื้อจากรับประทานโดยมีการปนเปื้อนน้ำลายหรือเสมหะผู้ป่วย เช่นน้ำดื่ม อาหาร แว่นตา
    ติดต่อจากเครื่องใช้ในครัวเรือนร่วมกัน เช่น ผ้าเช็ดตัว ของเล่น

กลุ่มที่เสี่ยงต่อการเกิดโรค

    ผู้ที่สัมผัสกับคนที่ป่วยเป็นโรคนี้
    ผู้ที่ยังไม่ได้ฉีดวัคซีน
    ผู้ที่มีภูมิบกพร่อง
    ผู้ที่อาศัยในพื้นที่สุขอนามัยไม่ดี
    นักท่องเที่ยวไปยังแหล่งระบาด

การตรวจร่างกาย

ระบบหายใจ

    คอตีบผู้ป่วยจะมีไข้
    เมื่อตรวจคอจะพบฝ้าขาวที่คอต่อมทอนซิล
    ที่คอจะพบต่อมน้ำเหลือที่คอ ใต้หู
    ฟังปอดอาจจะได้เสียงหลอดลมตีบ stridor

ระบบหัวใจและหลอดเลือด

    หากมีการอักเสบของกล้ามหัวใจและมีภาวะหัวใจล้มเหลวก็จะตรวจพบหัวใจโต และภาวะน้ำท่วมปอดเมื่อตรวจรังสีทรวงอกจะพบหัวใจโต และมีน้ำในปอด
    การเต้นของหัวใจผิดปกติซึ่งจะทราบจากการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ

ทางระบบประสาท

    อาจจะทำให้เส้นประสาทสมองเป็นอัมพาตเกิดอาการปากเบี้ยว ม่านตาโต ตาเข
    มีปลายมือปลายเท้าชา
    มีกล้ามเนื้ออ่อนแรง

การวินิจฉัยโรค

    จากประวัติการเจ็บป่วย
    จากประวัติไปท่องเที่ยวยังแหล่งระบาด
    ตรวจร่างกายพบแผ่นฝ้าขาวในคอ
    เพาะเชื้อจากแผ่นฝ้าขาว

การรักษา

เมื่อสงสัยว่าจะเป็นโรคคอตีบจะต้องให้การรักษาโดยที่ไม่รอผลการตรวจ

    ให้นอนโรงพยาบาล และนอนห้องแยกโรคเพื่อป้องกันการแพร่กระจาย
    เฝ้าระวังเรื่องระบบหายใจอย่างใกล้ชิดเนื่องจากอาจจะมีการอุดทางเดินหายใจ
    เฝ้าระวังระบบไหลเวียนเนื่องจากโรคคอตีบอาจจะทำให้เกิดกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ เกิดหัวใจล้มเหลวหรือความดันโลหิตต่ำ
    ยาปฏิชีวนะเช่น Penicillin หรือ Erythromycin รักษาทั้งผู้ป่วย และผู้ที่ใกล้ชิดกับผู้ป่วย ระยะเวลารักษา 14 วันเพื่อฆ่าเชื้อโรค
    ให้ Diphtheria antitoxin ทันทีที่สงสัยว่าจะเป็นโรคนี้
    ยาอื่นๆรักษาตามอาการ
    การผ่าตัดเอาแผ่นฝ้าขาวออกหากมีการอุดหลอดลม
    รักษาโรคแทรกซ้อน
    ให้พักผ่อน

การป้องกัน

การให้วัคซีนป้องกันโรคคอตีบ (Toxoid) ให้ครอบคลุม ควรเริ่มในเด็กทารกด้วย วัคซีน DTP  ซี่งประกอบด้วย Toxoid คอตีบToxoid  บาดทะยัก และวัคซีนไอกรน  โดยฉีดในเด็ก อายุ 2-3 เดือน ฉีดเข็ม 2 และ 3 ห่างกัน  เข็มละ 2 เดือน  แล้วฉีดกระตุ้นหลังเข็มสุดท้ายประมาณ 1 ปี สำหรับเด็กหรือผู้สัมผัสโรค ควรฉีด Antitoxin โดยพิจารณาปริมาณตามความรุนแรงของโรคเพื่อป้องกันโรค

ref. : www.siamhealth.net/public_html/Disease/infectious/diphtheria.html

[หมอพิชญานนท์ (Dr.Pop)]

ช่วงนี้คอตีบระบาดมากครับ

ต้องระวังเป็นพิเศษ