พระตำหนักเขาน้อยจากจดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน

[วรชาติ]

ระหว่างนี้กำลังรวบรวมภาพและข้อมูลเพื่อจัดทำสมุดภาพประวัติศาสตร์รัชกาลที่ ๖  และเผอิญได้พบอาจารย์หม่องวินเข้าโดยบังเอิญที่หอสมุดแห่งชาติ  เลยทำให้ได้รู้จักเวบนี้ 
วันนี้มีภาพพระตำหนักเขาน้อยสมัยรัชกาลที่ ๖ มาฝากครับ

[วรชาติ]

นอกจากภาพพระตำหนักแล้ว  ยังพบข้อมูลดีๆ จากจดหมายเหตุพระราชกิจรายวันรัชกาลที่ ๖  ซึ่งมีข้อความโดยสังเขปดังนี้

วันพฤหัสบดีที่  ๑๗ มิถุนายน  พ.ศ. ๒๔๕๒
เวลาบ่าย ๔ โมงครึ่ง ทรงรถยนต์พระที่นั่งพร้อมด้วย
นายพลโท พระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนลพบุรีราเมศวร์
สมุหเทศาภิบาลสำเร็จราชการมณฑลนครศรีธรรมราช
แต่พระตำหนักเขาน้อย  ไปทอดพระเนตรโรงเรียนตัวอย่างสำหรับมณฑลนครศรีธรรมราช
ซึ่งเจ้าพระยายมราช (ปั้น  สุขุม) เมื่อยังเป็นพระยาสุขุมนัยวินิต ตำแหน่งข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลนี้
กับ พระยาวิเชียรคีรี (ชม  ณ สงขลา) ได้พร้อมกันขนานนามไว้ในพระบรมนามาภิไธยว่า
"โรงเรียนมหาวชิราวุธ"
เพื่อเป็นพระเกียรติยศ  แต่เมื่อยังทรงเป็นสมเด็จพระยุพราช  โดยยังมิได้รับพระบรมราชานุญาต
ในวโรกาสนี้ธรรมการมณฑลนครศรีธรรมราชได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต
จึงได้มีพระราชบัณฑูรย์ดำรัสสั่งให้ราชเลขานุการ
ตอบพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ใช้นามโรงเรียนตามเดิม
เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรภายในห้องเรียน  แล้วทรงรถยนต์พระที่นั่งประพาสที่ต่างๆ
เวลาจวนค่ำเสด็จประทับเสวยน้ำชาเครื่องว่าง  พร้อมด้วยสมุหเทศาภิบาลฯ
นายดับลยู. เอ็น. ดันน์. กงสุลอังกฤษประจำเมืองสงขลา ที่ปรำป่าสนชายทะเล
แล้วเสด็จพระราชดำเนินกลับพระตำหนักเขาน้อย

อนึ่ง เมื่อเสด็จถึงที่ประทับแรมพระตำหนักเขาน้อยแล้ว
นายรอด บ้านเกาะยอ เมืองสงขลา  อายุ ๖๑ ปี  เป็นพี่ชาย
พระอโนมคุณมุนี (จู  เปรียญ) รองเจ้าคณะมณฑลนครศรีธรรมราช ซึ่งเดิมอยู่วัดบรมนิวาส
นำเงิน ๔๐ บาทมาถวายเข้าเรี่ยรายราชนาวีสมาคมแห่งกรุงสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์
แลมีหนังสือธรรมศาสตร์ฉบับโบราณกับผลไม้พื้นเมืองเล็กน้อยมาถวายด้วย
นายรอดผู้นี้เป็นคนที่สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงคุ้นเคย  โปรดพระราชทานเหรียญราชรุจิทอง
ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็เป็นที่ทรงคุ้นเคย
โปรดพระราชทานไม้เท้ามีปลอกจารึกอักษรพระบรมนามาภิไธย ว.ป.ร.พระมหามงกุฎ
เป็นคู่มือซึ่งอาจถือเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทได้
แลเป็นผู้ที่ได้รับพระราชทานเข็มเสือป่าเงินแต่ครั้งงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภช
โดยที่เป็นผู้มีความภักดีต่อกองเสือป่าด้วย

ประเด็นที่น่าสนใจยิ่ง คือ นายรอด บ้านเกาะยอ นั้น ท่านนามสกุลอะไร  มีท่านผู้ใดพอจะทราบไหมครับ
แล้วไม่ทราบว่าทายาทยังเก็บรักษาไม้เท้าพระราชทานไว้หรือเปล่า?

[หม่องวิน มอไซ]

ขอบพระคุณอาจารย์วรชาติมากครับ ที่นำภาพตำหนักเขาน้อยเมื่อสร้างเสร็จได้ไม่กี่ปีมาให้ชมกัน
ภาพนี้อยู่ในชุด ร.๖ เสด็จเลียบมณฑลปักษ์ใต้ พ.ศ. ๒๔๕๘ หรือเปล่าครับ
ผมเคยเห็นอยู่ในหนังสือ จดหมายเหตุระยะทางเสด็จพระราชดำเนินเลียบมณฑลปักษ์ใต้ ของสักขี พ.ศ. ๒๔๕๘
แต่ภาพไม่ชัด ระบุว่าพิมพ์ที่กรมแผนที่ทหารบก ผมเพิ่งได้เห็นภาพชัด ๆ คราวนี้

แสดงว่าภาพที่อาจารย์นำมาให้ชม เป็นภาพอัดจากต้นฉบับเดียวกันกับที่ใช้ลงพิมพ์ในหนังสือดังกล่าว

เรื่องเกี่ยวกับจดหมายเหตุพระราชกิจรายวันรัชกาลที่ ๖ ในส่วนที่เกี่ยวกับนายรอด บ้านเกาะยอนั้นน่าสนใจยิ่ง
ต้องต่อยอดสืบค้นกันต่อไปครับ

จากข้อมูลที่ อ.วรชาติสืบค้นมาให้เกี่ยวกับประวัติโรงเรียนมหาวชิราวุธ นั้น
ร.๖ เสด็จมาที่ รร.มหาวชิราวุธในวันพฤหัสบดีที่ ๑๗ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๕๘ ถูกต้องไหมครับ

[วรชาติ]

เสด็จพระราชดำเนินโรงเรียนมหาวชิราวุธ  วันที่  ๑๗  มิถุนายน  ๒๔๕๘ ครับ

ภาพตำหนักเขาน้อยน่าจะเป็นภาพต้นฉบับที่ลงในหนังสือจดหมายเหตุฯ ครับ  และน่าจะถ่ายคราวที่เสด็จเลียบมณฑลปักษ์ใต้ พ.ศ. ๒๔๕๘  แต่ไม่แน่ใจว่าจะเป็นภาพถ่ายฝีพระหัตถ์หรือเปล่า  เพราะในจดหมายเหตุพระราชกิจรายวันไม่ได้กล่าวถึงว่าทรงถ่ายภาพไว้  แต่ปกติเวลาเสด็จประพาสต่างจังหวัดมักจะทรงนำกล้องถ่ายภาพติดพระองค์ไปด้วย  และถ้าทรงถ่ายภาพก็มักจะมีบันทึกไว้ด้วย  แต่ที่อาจารย์หม่องวินกล่าวถึงกรแผนที่นั้นดูเหมือนเวลาทำบล็อคพิมพ์ลงในหนังสือจะทำที่กรมแผนที่ครับ 

[วรชาติ]

ภาพนี้เป็นสำเนาจดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน วันที่  ๑๗ มิถุนายน  ๒๔๕๘ ครับ

[พี่แอ๊ด]

ร.5 ในจังหวัดสงขลา

[หม่องวิน มอไซ]

อยากทราบข้อมูลว่าเป็นภาพถ่ายที่ไหนครับพี่แอ๊ด
หรือช่วยบอกที่มาของภาพ เพื่อประโยชน์ในการต่อยอดสืบค้นต่อไปครับ
เนื่องจากภาพเล็กมากครับ

[พี่แอ๊ด]

จากสารคดีประพาสสงขลาของ ร.5 ตอนที่ 1 ออกอากาศประมาณเดือน ส.ค.52 ก่อนประพาสพัทลุงต่อ  จะเปิดดูทีวีออนไลน์ย้อนหลังใหม่อีกครั้ง

[หม่องวิน มอไซ]

ขอบคุณมากครับ ตรวจสอบแล้ว คงเป็นภาพชาวบ้านรอรับเสด็จที่หน้าโบสถ์วัดจะทิ้งพระนะครับ  ;D

[พี่แอ๊ด]

หาภาพในหลวงราชินีประทับแรมตำหนักเขาน้อยไม่เจอ  ได้ภาพเสด็จที่ว่าการอำเภอรัตภูมิ ในคราวเยี่ยมราษฏร 14 จังหวัดภาคใต้ ในวันที่ 17 - 19 มีนาคม 2502 แทน  แต่ครั้งนั้นทรงประทับที่ตำหนักนี้

[พี่แอ๊ด]

มเหสีและพระธิดา ร.6 เคยมาประทับที่ตำหนักเขาน้อย สงขลา ช่วงที่เกิดความวุ่นวายการเมืองในรัชกาล 7

[พี่แอ๊ด]

ตำหนักฯ วิศวกรชาวอิตาลี  เป็นผู้ออกแบบและควบคุมการก่อสร้าง  ค่าก่อสร้างในปี 2454 - 2455 เป็นเงิน 4,000 บาท

[หม่องวิน มอไซ]

อย่างนี้นี่เอง เมื่อ ร.๖ เสด็จฯ สงขลาในปี พ.ศ. ๒๔๕๔ จึงต้องกลับไปประทับแรมในเรือพระที่นั่ง เพราะตำหนักเขาน้อยยังสร้างไม่เสร็จ

[พี่แอ๊ด]

ตอนนี้พอจะทราบไหมว่า  นายรอด  บ้านเกาะยอ   ผู้ได้รับพระราชทานไม้เท้ามีปลอกจารึกอักษร ว.ป.ร  นามสกุลอะไร  และไม้เท้าดังกล่าวอยู่ที่ไหนในปัจจุบัน

[หม่องวิน มอไซ]

ยังค้นข้อมูลเพิ่มเติมไม่พบเลยครับ เอารายละเอียดเบื้องต้นมาลงไว้ก่อน
จากจดหมายเหตุเสด็จพระราชดำเนินเลียบมณฑลปักษ์ใต้ของสักขี พ.ศ.๒๔๕๘

[ข้าวเหนียวมะม่วง]

แล้วผมสงสัยว่ามีการปรับปรุงตอนไหนอะครับ

รู้สึกว่าตอนหน้ามุข ด้านหน้าจะไม่เหมือนกันกับตอนนี้

[หม่องวิน มอไซ]

จริงด้วยครับ เมื่อก่อนไม่มีส่วนที่ยื่นออกมาด้านหน้า

ภาพจากหนังสือพระยารามราชภักดี
พระยารามราชภักดี (สวัสดิ์ อิศรางกูร) เมื่อเป็นประธานพิธีมงคลสมรสหมู่ที่สงขลา พ.ศ. ๒๔๘๒ ถ่ายหมู่หน้าพระตำหนักเขาน้อย
ลงพิมพ์ใหม่ในหนังสือ สมุดภาพสงขลา มหาวชิราวุธ โดย พี่เอนก นาวิกมูล

[พี่แอ๊ด]

พระพุทธเจ้าหลวงพระราชทาน เหรียญราชรุจิทอง  เป็นทราบว่าเป็นเหรียญนี้หรือเปล่า

[หม่องวิน มอไซ]

ใช่ครับ เสียดายไม่มีด้านหลังเหรียญให้ชม

ผมขอลงจดหมายเหตุเกี่ยวกับนายรอด บ้านเกาะยอ อีกครั้ง ขยายใหญ่ขึ้นจะได้อ่านง่ายครับ

[พี่แอ๊ด]

เหรียญด้านหลัง

[Singoraman]

หลังจากที่กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ เสด็จไปร่วมพระราชพิธีศพของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯ และรักษาพระองค์ ณ กรุงเทพฯ
เมื่อ พ.ศ. .............(?) พระองค์ก็มิได้เสด็จกลับมายังตำหนักเขาน้อยอีกเลย จนสิ้นพระชนม์ที่กรุงเทพฯ
ตำหนักเขาน้อยก็ขาด "เจ้าของบ้าน" แต่นั้นมา
และคราวญี่ปุ่นขึ้นเมืองสงขลา ระยะนั้นตำหนักเขาน้อยได้รับความเสียหายไม่น้อย และถูกทิ้งร้างมาอีกหลายปี
จนกระทั่ง มจ.ทองคำเปลว ทองใหญ่ เป็น ผวจ.สงขลา จึงมีแนวคิดในการใช้ตำหนักเขาน้อยเป็น "จวน" เมื่อ พ.ศ...........(?)
จึงมีการบูรณะตำหนักเขาน้อยขึ้นอีกครั้ง และอีกหลายครั้งในสมัย ผวจ.ท่านต่อ ๆ มา
(ที่ไม่ระบุ พ.ศ. ไว้ เพราะเขีนโดยไม่ได้เปิดแหล่งอ้างอิง ขออภัยด้วยครับ)