บทเรียนหลังน้ำท่วม 53 ตอน2 หาดใหญ่ไม่ต่างกรุงเทพฯ ที่ต้องเจอน้ำทุกปี

[ฅนสองเล]

หาดใหญ่ ชื่อนี้ฟังแล้วรู้เลยว่าต้องมีน้ำแน่ หาด ต้องคู่กับน้ำ ยิ่ง หาดใหญ่ แสดงว่าต้องมีน้ำมากแน่นอน ในอดีตกาลอำเภอเหนือ หรืออำเภอหาดใหญ่ในปัจจุบัน เป็นศูนย์กลางการค้าทางน้ำที่เชื่อมโยงกับทะเลสาบสงขลา คลองพะวง โดยมีคลองอู่ตะเภา เป็นเส้นทางสัญจรหลักทางน้ำ จากปากคลองที่แหลมโพธิ์ คู่เต่า สู่ต้นน้ำที่สะเดา คือเส้นทางขนส่งทางน้ำสายสำคัญที่สุดของสงขลา

คลองอู่ตะเภาคือสายน้ำแห่งสายธารชีวิตของคนสงขลาอย่างแท้จริงที่ไม่มีใครสามารถปฏิเสธได้ หาดใหญ่ ผมเคยได้ยินจากคำบอกเล่าของคนรุ่นพ่อ โดยเฉพาะหาดใหญ่ในในสมัยก่อนเป็นที่รกร้างว่างเปล่า เป็นพรุ เป็นพื้นที่ชุ่มน้ำ พ่อเคยเล่าให้ฟังว่าตอนสมัยเด็กๆ ประมาณ 50 ปีที่แล้ว ปู่บอกว่าญาติๆ ชวนมาจับจองที่ดินย่านหาดใหญ่ในซึ่งสมัยก่อนยังไม่มีเจ้าของ พอมาถึงเห็นพื้นที่ทุกคนต่างพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า "เอาไปทำผีไหรได้ดินโพระทั้งเพ" (เอาไปทำอะไรดินพรุทั้งนั้น น้ำท่วมขังตลอดปี)

แต่ด้วยความเจริญเกิดขึ้นกับเมืองหาดใหญ่อย่างรวดเร็ว มีคลองอู่ตะเภา เป็นคมนาคมทางน้ำ เกิดรถไฟสายใต้ที่มีศูนย์กลางที่ชุมทางหาดใหญ่ เกิดสนามบินนานาชาติหาดใหญ่ ผนึกกับจังหวัดสงขลา ที่เป็นศูนย์กลางราชการของภาคใต้ เมืองสงขลา เติบโตด้วยการลงทุนภาครัฐ ขณะที่หาดใหญ่เองก็เติบโตด้วยการลงทุนภาคเอกชน จากคำบอกเล่าของคนยุคก่อนบอกว่า หาดใหญ่โตเร็วมาก โตเร็วจนคนหลายคนตามไม่ทัน ปรับตัวไม่ทัน เขาบอกว่าแต่ก่อน "อยู่หาดใหญ่ขายลูกอมก็รวยได้"

ชัยภูมิของเมืองหาดใหญ่ เมื่อมองลึกลงไปเปรียบเทียบกับชัยภูมิของเมืองหลวง กรุงเทพมหานคร เราแทบไม่ต่างอะไรกับเมืองหลวงเลย เมืองหลงมีแม่น้ำเจ้าพระยา หาดใหญ่ มีคลองอู่ตะเภา คลองอู่ตะเภา ความยิ่งใหญ่อาจสู้แม่น้้ำไม่ได้แต่ความสำคัญนั้นมีมากยิ่งกว่าบรรยายได้หมด อู่ตะเภา จากต้นน้ำที่สะเดา คลองหอยโข่ง หาดใหญ่ บางกล่ำ ห้วย คู คลอง สายเล็กสายใหญ่มากมายต่างไหลมารวมกับคลองอู่ตะเภา ก่อนที่จะมุ่งหน้าสู่ทะเลสาบสงขลาและลอยสู่โลกกว้างไปยังทะเลอ่าวไทย

ที่บอกว่าหาดใหญ่ เหมืองเมืองกรุง ก็เพราะว่าเมืองกรุงก็มีแม่น้ำเจ้าพระยาที่ต้องรับน้ำจากตอนบนแล้วไหลลงสู่ทะเลผ่านพื้นที่ใจกลางเมืองหลวงเช่นกัน น้ำที่ไหลลงสู่คลองอู่ตะเภา ทั้งคลองสะเดาะ ปาดังฯ ท่าโพธิ์ สำนักแต้ว สำนักขาม ปริก คลองแงะ พังลา คลองหอยโข่ง คลองจำไหร ผาดำ ทุ่งลุง พะตง บ้านพรุ นาหม่อม คลองหวะ คือศูนย์รวมน้ำที่ไหลมาสู่คลองอู่ตะเภา ก่อนที่ถึงตัวเมืองหาดใหญ่ นอกจากนี้ยังมีน้ำจาก ควนลัง วังพา โตนงาช้าง ทุ่งตำเสา ฉลุง ผ่านคลองต่ำ คลองวาด คลองชลประทาน ลงคลองอู่ตะเภาเช่นกัน แต่ปัจจุบันได้มีการตัดให้ไหลตรงลงคลอง ร.1 แล้วเกือบทั้งหมด

เมื่อน้ำมีมากทางเดินน้ำมีน้อยน้ำที่มีอยู่จะไหลไปไหน เหมือนที่ ดร.ไพบูลย์ นวลนิล บอกนั่นแหละครับน้ำเวลามันมามันไม่ต้องขอวีซ่า ไม่ต้องขอผ่านทางกับเจ้าที่เจ้าดิน ตรงไหนต่ำมันก็ไหลไปรวมกันที่นั่นแหละครับ แล้วค่อยกระจายออกไป ตัวเมืองหาดใหญ่เป็นดังก้นกระทะที่ต้องรับน้ำก่อน เขาบอกว่าน้ำจากสะเดาเดินทางมาหาดใหญ่ใช้เวลาประมาณ 15-18 ชั่วโมง จากฝั่งโตนงานช้าง 6-8 ชั่วโมง จากฝั่งนาหม่อม 7-8 ชั่วโมงเช่นกัน เมืองหาดใหญ่ที่ชุ่มน้ำอยู่แล้วหากน้ำเหนือมาสมทบก็คงไม่ต้องบอกตอว่าอะไรจะเกิดขึ้น

ในการระดมสมองแก้ปัญหาน้ำท่วมของนครหาดใหญ่เมื่อหลายวันก่อนมีการถกเถียงกันในหลายประเด็น ซึ่งมีเสียงออกมาว่าเราต้เองใช้งบสัก 6-7 พันล้านบาท เพื่อสร้างแก้มลิง ขุดคลองเพิ่ม เพื่อป้องกันน้ำท่วมหาดใหญ่ และมีข่าวจากนสพ.ท้องถิ่นบางฉบับว่ากรมชลฯ ประปาฯ ของบรวมกว่า 2 หมื่นล้าน เพื่อแก้น้ำท่วม ถามว่าถ้าใช้งบมหาศาลขนาดนั้นแล้วเราต้องใช้เวลาอีกกี่ปีกว่างบจะอนุมัติ กว่าจะได้เริ่มดำเนินการ แล้วมีอะไรมาการันตีว่าจะได้เงินก้อนนั้นมา ปัญหาเฉพาะหน้า ปีหน้า 2 ปีข้างหน้าเราจะรับมือกับน้ำท่วมอย่างไร

เมื่อหาดใหญ่เลี่ยงไม่ได้กับน้ำท่วม ทำอย่างไรให้คนหาดใหญ่เรียนรู้ที่จะอยู่กับมัน เมืองเราเป็นแอ่งกระทะก็จริง แต่เราก็มีที่สูง เนิน ควน ที่ปลอดภัยในยามหน้าฝนมากมาย ดีกว่าไหมหากเรามีระบบเตือนภัยที่ชัดเจน มีการแจ้งล่วงหน่าว่าน้ำจะท่วมในเวลามากกว่า 24 ชั่วโมง หรือ 12 ชั่วโมง หรือเร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้ เรามีกรมอุตุฯ มีชลประทาน มี ปภ. มีผู้ว่า นายอำเภอ มีท้องถิ่น มีนายกที่อยู่ติดกันราวเป็นดอกเห็ด ทั้ง อบจ. อบต. สท.กำนัน นายบ้าน จะทำได้ไหมกับการกระจายข่าว กระจายความจริงบอกประชาชน

หากคนรู้ล่วงหน้าเชื่อว่าทุกคนจะตั้งรับทัน จากเสียหายหมื่นล้าน อาจเสียแค่ร้อยล้านหรือน้อยกว่าก็ได้ เครื่องมือวัดน้ำฝน วัดกระแส โทรมาตร การคาดการณ์จากข้อมูลในอดีตแล้วบอกความจริงกับชาวบ้าน เราๆ ท่านๆ คนรวยคนจนรู้เท่าเทียมกันหมดมันน่าจะดีกว่าไหม

ตอนที่ 3 ค่อยเจาะลึกเรื่องโทรมาตร เครื่องมือวัดน้ำ การคำนวณปริมาณน้ำฝน และใครควรเป็นหัวเรือหลักในการแก้ปัญหาน้ำท่วมอย่างยั่งยืน   

[yingvipa]

ญาติ ๆ ดิฉันตั้งแต่สมัยดิฉันยังเด็ก อพยพมาจากพัทลุง มาตั้งรกราก ทำการค้าที่นี่ จริงค่ะ "ขายลูกอม ก็รวยได้" ฮา ...
แต่ต้องเจอวิกฤตน้ำท่วมบ่อย ๆ แถมยังเจอไฟไหม้อีก 2 ครั้ง ..ชีวิตต้องเริ่มต้นใหม่กันตลอดเวลา

จริง ๆ เราคงต้องมาคิดอย่างจริงจังว่า เราจะอยู่กับมันอย่างไรให้ปลอดภัย และเจริญต่อไป

เราต้องย้ายทำเลบ้านไปที่สูง หรือย้ายร้านค้า หรือธุรกิจดี ...? หรือย้ายไปอยู่เมืองอื่นดี ที่ไม่ต้องเป็นแอ่งกะทะ..
หรือว่าต่อไปบ้านเรา ควรซื้อเรือไว้สักลำ ไว้เตรียมการอพยพ

ล่าสุด มีสัมนาที่กทฯ พูดถึง อีก 10 ปี กทฯ จะกลายเป็นเมืองใต้บาดาล ..เพื่อนรุ่นน้องที่อังกฤษเมล์มาบอกว่า ตายแล้ว เมื่อกลับเมืองไทย เธอจะอยู่กทฯ อย่างไร สงสัยต้องหนีจากกทฯ มาอยู่บ้านดิฉันที่หาดใหญ่ แล้วเธอก็นึกขึ้นมาได้ว่า "อ้าว ! หาดใหญ่ก็จมหนักเหมือนกันนี่หว่า" ... สรุป จะย้ายไปไหนกันดีค่ะ ?

เราน่าจะลองมาคิดอย่างจริงจังว่า เราจะอยู่กับเมืองนี้อย่างไร ให้ไม่จมน้ำจนเสียหายกันอีก

[ทีมงานบ้านเรา]

อย่าให้ใครว่าได้ว่าคนไทยลืมง่าย ยังไม่ทันข้ามปีเริ่มพูดกันเรื่องอื่นหมดแล้ว

ตอนนี้ประชาชนก็วุ่นกันแต่กับเงิน 5,000 เงินกู้โครงการต่างๆ ซึ่งท้ายที่สุดแล้วปัหน้าปีต่อไปก็เกิดขึ้นแบบเดิมซ้ำๆ

เราก็ได้แต่เรียกร้องรัฐบาล รัฐก็อัดมาเพราะเป็นการซื้อใจชาวบ้าน งบบานปลายแต่การพัฒนาที่ยั่งยืนไม่เกิดสักที