ต้องเลือกตั้งผู้ว่าฯ

[หาดใหญ่ใหม่]

ที่มา แนวหน้า คอลัมน์ เวทีอิสระ  http://www.naewna.com/politic/columnist/17597

ประเทศเพื่อนบ้านของเราไม่ว่าอินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ และญี่ปุ่น ต่างก็มีการเลือกตั้งผู้ว่าราชการจังหวัดกันทั้งนั้น เพราะเขาเชื่อว่า การกระจายอำนาจและความรับผิดชอบจากส่วนกลางสู่ท้องถิ่น เป็นส่วนสำคัญยิ่งในการพัฒนาสังคมประชาธิปไตยและการมีส่วนร่วม และเขาก็ไม่กลัวว่าผู้ว่าราชการจังหวัดที่มาจากการเลือกตั้งจะทำตัวนอกคอก ประกาศตนเป็นรัฐอิสระ ไม่ฟังและไม่ยอมขึ้นต่อส่วนกลาง เนื่องจากระบบและกฎเกณฑ์ที่วางไว้นั้น สามารถอำนวยต่อการประสานงาน ความร่วมมือ และคงไว้ซึ่งการเคารพในบทบาทของกันและกันได้ โดยมีประโยชน์ของประเทศชาติส่วนรวมเป็นสำคัญ

ส่วนของไทยเรานั้น มีการเลือกตั้งองค์การบริหารส่วนจังหวัด(อบจ.) ส่วนเทศบาลอำเภอและส่วนตำบล(อบต.) ส่งผลให้ได้ นายก อบจ. นายกเทศมนตรี และนายก อบต.จากการเลือกตั้ง ซึ่งในทางคู่ขนานกัน เราก็ยังมีผู้ว่าราชการจังหวัดและนายอำเภอจากส่วนกลางคือ กระทรวงมหาดไทย และมีกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ที่มาจากการเลือกตั้ง ซึ่งขึ้นอยู่กับผู้ว่าฯและนายอำเภอ เราจึงมีระบบผสมผสานระหว่างส่วนกลางกับท้องถิ่น หรือแต่งตั้งกับเลือกตั้ง ทำให้ดูยุ่งเหยิงเสมือนว่า ไทยยังไม่ตัดสินใจให้แน่ชัดจะเอาระบบอะไรแน่ ทำให้พูดได้ว่า การกระจายอำนาจซึ่งเริ่มเมื่อปี 2542 ในรัฐบาลชวน หลีกภัย มาได้ครึ่งทางเท่านั้น

จึงเป็นภาระหน้าที่ของไทยเราที่จะต้องก้าวไปข้างหน้าให้สุดทาง นั่นคือจัดให้มีการเลือกตั้งผู้ว่าราชการจังหวัดและยกเลิกนายก อบจ. รวมทั้งจัดระบบและการกำหนดภาระหน้าที่กันใหม่หมดตั้งแต่ระดับจังหวัดถึงตำบลและหมู่บ้าน เช่น มีผู้ว่าราชการจังหวัดและสภาจังหวัดจากการเลือกตั้ง มีนายอำเภอเทศบาลและมีสภาอำเภอเทศบาลจากเลือกตั้ง มีกำนันและสภาตำบลจากเลือกตั้ง เป็นต้น

แต่เท่าที่เห็น ก็ยังไม่มีการตัดสินใจเรื่องนี้ เพราะมีความห่วงกังวลและข้อคัดค้านอยู่ ซึ่งมิได้มาจากประชาชน เพราะประชาชนเจ้าของอำนาจพร้อมเสมอที่จะมีส่วนร่วมเป็นนักประชาธิปไตย แต่ข้อขัดแย้งเหล่านั้นมาจากฝ่ายราชการ แวดวงปัญญาชนและวิชาการ แม้กระทั่งวงการการเมืองบางส่วน

บางคนบอกว่าจังหวัดไหนพร้อม ก็ให้เลือกตั้งผู้ว่าฯไปก่อน คือใช้หลักทยอยกันทำ แต่จังหวัดเป็นแค่ชื่อเท่านั้น จะพร้อมหรือไม่พร้อมคงไม่ใช่และไม่ได้ เนื่องจากเจ้าของจังหวัดคือประชาชน พวกเขาพร้อมทุกเมื่อ ฉะนั้น การเลือกตั้งผู้ว่าฯก็สามารถทำได้ทันทีทุกจังหวัดอย่างไม่มีข้อสงสัย

บางคนบอก กลัวว่าเมื่อผู้ว่าราชการจังหวัดมาจากการเลือกตั้ง ก็จะทำตนเป็นรัฐอิสระ และอาจเป็นเผด็จการหรือมาเฟีย ซึ่งในข้อเท็จจริงแล้ว ขอบเขตอำนาจหน้าที่เป็นเรื่องที่ต้องกำหนดกันให้แน่ชัด จึงไม่มีทางที่ผู้ว่าฯจะมีอำนาจเบ็ดเสร็จ จะมีอำนาจหน้าที่เท่าที่กฎหมายกำหนดให้เท่านั้น โดยแบ่งปันหรือรับจากส่วนกลาง ทั้งยังต้องขึ้นกับส่วนกลางในแง่นโยบายและมาตรการระดับชาติ จากนายกรัฐมนตรีและคณะรัฐมนตรีที่เป็นตัวแทนคนทั้งชาติ บรรดาผู้ว่าราชการจังหวัดก็เป็นส่วนหนึ่งของชาติที่ต้องพึงปฏิบัติ และร่วมมือประสานงานให้สอดคล้องต่อเนื่อง อีกทั้งการเข้ารับตำแหน่งก็ต้องมีการสาบานตน ซึ่งต้องกระทำต่อส่วนกลางคือ รัฐสภา หรือต่อนายกรัฐมนตรีแล้วแต่จะกำหนด และทางรัฐสภาสามารถติดตามสอดส่องการทำงานและเชิญมาชี้แจงได้

แต่ที่ห่วงกังวลกันมากที่สุดและเป็นอุปสรรคต่อการไปให้สุดซอยก็คือ สถานะและอนาคตของกระทรวงมหาดไทยและบรรดาข้าราชการประจำทั้งหมด ในกรณีการเลือกตั้งผู้ว่าราชการจังหวัดว่าจะเป็นอย่างไร ก็มีทางออกและคงศักดิ์ศรีเกียรติภูมิของข้าราชการระดับสูงกระทรวงมหาดไทย ที่จะถูกกระทบ ไม่ได้ เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดกันอีก

กระทรวงมหาดไทยก็คงต้องเปลี่ยนโฉมจากนักปกครอง ผู้ปกครอง ไปเป็นผู้ตรวจ ผู้ประสานระหว่างรัฐบาลกลางกับท้องถิ่น ประสานระหว่างกลุ่มจังหวัด ฝ่ายอำนวยการและประสานเรื่องสาธารณภัย ฝ่ายทะเบียนราษฎร หรืออำนวยการเลือกตั้ง ซึ่งส่วนหนึ่งสามารถโอนเข้ารับตำแหน่งระดับจังหวัด โดยมียศตำแหน่งและเงินเดือนตามภาระหน้าที่เท่ากับข้าราชการส่วนกลาง

ส่วนกระทรวงอื่นๆ ที่มีสำนักงานในจังหวัดก็ ต้องยุบไป เพราะจะมีการโอนงานและงบประมาณให้ส่วนท้องถิ่น กระทรวงที่ยังมีหน่วยงานในต่างจังหวัดได้ดังที่กระทำกันในหลายประเทศ ก็มีเช่น ฝ่ายความมั่นคง ยุติธรรม ศาสนกิจ การคลัง สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ เป็นต้น

เมื่อใดที่มีผู้ว่าราชการจังหวัดจากการเลือกตั้งแล้ว ก็ต้องมีสภาผู้ว่าฯเพื่อการประสานงานระหว่างกัน และเป็นองค์กรที่ปรึกษาของรัฐบาลกลางและรัฐสภาในเรื่องที่เกี่ยวกับท้องถิ่น ทั้งการออกกฎหมาย และการดำเนินโครงการที่ควบจังหวัด และใช้งบประมาณกลาง หรือใช้งบกลางสนับสนุน

การกระจายอำนาจเพิ่มความรับผิดชอบให้ท้องถิ่นเป็นส่วนสำคัญยิ่งของสังคมประชาธิปไตย ส่วนเรื่องการกระจุกตัวของอำนาจที่ส่วนกลางเป็นเรื่องล้าสมัย สวนกระแส และเสมือนดูถูกสติปัญญา และสภาวะจิตใจของประชาชนที่ต้องการเห็นการแพร่กระจายมากขึ้นของความเป็นประชาธิปไตย

ความกลัวเกรงในการเปลี่ยนแปลงในการกระจายอำนาจมักมาจากความรู้สึก ซึ่งสามารถแก้ไขด้วยการสร้างความมั่นใจ ที่จะเกิดขึ้นได้จากการที่มีการกำหนดกฎเกณฑ์ให้แน่ชัด อันว่าด้วยการแบ่งภาระหน้าที่และการตรวจสอบ และการร่วมมือประสานงาน ระหว่างส่วนกลางและส่วนท้องถิ่น

เมื่อใดที่เรื่องความรู้ความเข้าใจในการกระจายอำนาจ ได้แพร่หลายในหมู่คนไทย ข้าราชการ และผู้มีอำนาจปกครอง เมื่อนั้นไทยก็ไปได้สุดซอยได้กับการเลือกตั้งผู้ว่า

กษิต ภิรมย์
kasitfb@gmail.com

[w_2005]

น่าสนใจครับ

[ไข่ตุ๋น]

หากมีการเลือกตั้งผู้ว่าฯขอถามหน่อย  จะมีการจัดทัวร์พาหัวคะแนนไปเที่ยว(อ้างไปดูงาน)เหมื่อนอบต.เทศบาล.และอบจ.ไหมครับ  ถ้ามี...อย่าเลือกเลยครับผู้ว่าฯ  ผมเสียดายเงินภาษีที่ผมจ่ายไปครับ  ตอนนี้เงินภาษีที่จ่ายไป  เพื่อนผมเรียกเงิน"ทำบุญ"ไปแล้วครับจะได้ไม่เสียดาย