พัทยาโมเดล ความล้มเหลวของการปฏิรูปการปกครองท้องถิ่นไทย

[ฅนสองเล]

พัทยาโมเดล ความล้มเหลวของการปฏิรูปการปกครองท้องถิ่นไทย

จำได้ตั้งแต่ตอนเรียนหนังสือสมัยเด็กครูสอนว่า กรุงเทพฯ และเมืองพัทยา คือการปกครองรูปแบบพิเศษประมาณว่าเพื่อเป็นการนำร่องศึกษาข้อดี ขอเสียเพื่อนำไปปรับใช้กับท้องถิ่นอื่นๆ แต่จนถึงปัจจุบันพัทยาโมเดลไม่ได้ถูกนำไปใช้กับท้องถิ่นไหนเลย ตั้งแต่ปี 2521 จนถึงปัจจุบัน พัทยา ก็ยังเป็นท้องถิ่นรูปแบบพิเศษเหมือนเดิมและสถานะก็เทียบเท่าเทศบาลนคร ความจริงแล้วหากเปลี่ยนเป็นเทศบาลนครพัทยา ก็คงไม่ผิดแปลกอะไร

ในอดีตองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจะมีแค่เขตเมืองใหญ่ อาทิ เทศบาลหาดใหญ่ (ตำบลหาดใหญ่ และคอหงส์+ควนลังบางส่วน) เทศบาลสงขลา (ตำบลบ่อยาง) ก่อนที่จะมีการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในปี 37-38 มีการจัดตั้งอบต.ขึ้นมาในทุกตำบล มีการยกฐานะสุขาภิบาลเป็นเทศบาลตำบล จากนั้นอบต.หลายแห่งก็ยกฐานะเป็นเทศบาลตำบล เทศบาลเมือง และเทศบาลนครตามลำดับ

ในอดีตมีการกำหนดว่าเมื่อท้องถิ่นยกฐานะเป็นเทศบาลเมืองก็จะยุบกำนัน-ผู้ใหญ่บ้านโดยอัตโนมัติ แต่อยู่ดีๆ มีการลุกขึ้นประท้วงจึงไม่มีการยุบทำให้บริบทการปกครองมีหลายแบบมาก อย่างที่อำเภอหาดใหญ่ ตำบลบ้านพรุ มี 2 ท้องถิ่นคือ เทศบาลเมืองบ้านพรุ และเทศบาลตำบลบ้านำร มีกำนัน-ผู้ใหญ่บ้านเฉพาะ ม.3 ,8 ,9 ,10 ,11 ส่วนหมู่ที่เหลือยุบหายไปแล้ว ตำบลควนลัง เป็นเทศบาลเมือง และไม่มีกำนันผู้ใหญ่บ้านแล้ว ตำบลทุ่งตำเสา เป็นเทศบาลเมืองที่ยังคงมีกำนัน-ผู้ใหญ่บ้านอยู่

วันก่อนลูกของเพื่อนผมได้การบ้านที่พ่อก็ทำไม่ถูก เลยโทรมาขอความช่วยเหลือโจทย์มีอยู่ว่า ให้นักเรียนหารายชื่อบุคคลเหล่านี้มา 1.ผู้ใหญ่บ้าน 2.กำนัน 3.นายอำเภอ............. เขาอยู่ในเขตเทศบาลเมืองบ้านพรุเหมือนกัน ผมเลยบอกว่าเขตที่เราอยู่ไม่มีผู้ใหญ่บ้าน-กำนันแล้ว ส่วนนายอำเภอ-ผู้ว่าฯ เดี๋ยวบอกชื่อให้ เรื่องเหล่านี้คนที่ไม่สนใจศึกาาอย่างจริงจังไม่มีทางรู้เลยครับ รู้ก็แบบมั่วๆ มึนๆ เพราะบริบทการปกครองมีเยอะมาก นายกอบจ. นายกเทศบาล นายกอบต. สส.สจ.สท.อบต. กำนัน-ผู้ใหญ่บ้าน ประธานชุมชน โอ้ยผู้แทนชาวบ้านเต็มไปหมดแต่เวลาเดือดร้อนไม่รู้จะหันไปหาใครดี

เราถูกหลอกด้วยถ้อยคำสวยหรูว่า ปฏิวัติเพื่อปฏิรูป ปฏิรูปก่อนเลือกตั้ง สุดท้ายเละเทะยิ่งกว่าเดิม เทศบาลเสี้ยวตำบลยังอยู่เหมือนเดิมแต่ไปลดจำนวน ส.อบต.ลง ทั้งที่รูปแบบการปกครองท้องถิ่นควรเริ่มต้นที่ 1 ตำบล 1 ท้องถิ่น ถ้าตำบลใหญ่ก็แยกกันให้ชัดเจน ตำบลเล็กก็มารวมกันเพื่อให้ท้องถิ่นเข้มแข็ง มีศักยภาพ ไม้ซ้ำซ้อนกัน กำนัน-ผุ้ใหญ่บ้าน ก็เช่นกันถ้าคิดว่าดีก็ให้มีทุกตำบลเลย แต่ถ้าคิดว่าซ้ำซ้อนกับท้องถิ่นก็ยุบไปเลยให้เหมือนกันทั้งประเทศ

เมืองพัทยา มีพื้นที่กว่า 208 ตร.กม.ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาเกลือทั้งตำบล และบางส่วนของตำบลหนองปรือ ตำบลห้วยใหญ่ ตำบลหนองปลาไหล รวม 4 ตำบล 17 หมู่บ้าน อยู่ในเขตอำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี มีนายกมาจากการเลือกตั้งโดยตรง และมีสมาชิกสภาเมือง 24 คน แบ่งเป็น 6 เขต เขตละ 4 คน (ต่างกับเทศบาลนครที่มี 4 เขต เขตละ 6 คนเท่านั้นเอง)

ความจริงโมเดลเมืองพัทยา ควรถูกนำมาปรับใช้กับปฏิรูปท้องถิ่นไทยได้แล้ว เพราะการที่ท้องถิ่นมีขนาดใหญ่จะทำให้สามารถพัฒนาศักภาพตัวเองได้ดีกว่า มีพื้นที่บริหารจัดการที่เพียงพอไม่ใช่มีแค่ครึ่งหมู่บ้าน ครึ่งตำบล เหมือนเทศบาลที่มาจากสุขาภิบาลหลายๆแห่ง ควรกำหนดให้ชัดเจนว่า 1 ท้องถิ่นต้องมีพื้นที่ไม่น้อยกว่า 100 ตร.กม.ประชากรต้องไม่น้อยกว่า 10,000 คน ยกเว้นพื้นที่ที่เป็นเกาะ เป็นพื้นที่พิเศษห่างไกลอะไรก็ว่ากันไป แล้วมาสร้างบริบทการปกครองท้องถิ่นให้เป็นรูปเดียวกันทั้งประเทศ

ส่วนฝ่ายปกครองท้องที่ กำนัน-ผู้ใหญ่บ้าน ควรมีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่อย่างไรควรกำหนดให้ชัดเจนเหมือนกันทั้งประเทศ อย่างบางตำแหน่ง แพทย์ประจำตำบล สารวัตรกำนัน ชื่อดูใหญ่โตมากซึ่งตั้งมาตั้งแต่สมัยไม่มีสถานีอนามัย ไม่มีสถานีตำรวจเพียงพอ การเปลี่ยนแปลงของประเทศมาไกลมากแล้ว หากจะมีต้องต้องมีให้ทุกตำบล หากจะปรับมาเป็นสภาท้องถิ่น ประธานชุมชน ก็ควรทำเป็นรูปเดียวกันทั้งประเทศ หมดยุคแบ่งแยกเมือง แบ่งบ้านนอกกันแล้ว   

จะปกครองแบบไหนอย่างไร ขอให้มีบริบทการปกครองแบบเดียวกันทั้งประเทศได้ไหมครับ