ประเพณีการ “เข้าบัว” ของชาวหาดใหญ่…….ในความทรงจำของข้าพเจ้า

[คุณาพร.]

ประเพณีการ "เข้าบัว" ของชาวหาดใหญ่.......ในความทรงจำของข้าพเจ้า

                  คนหาดใหญ่แต่ครั้งอดีตนับถือศาสนาพุทธนิกายหินยานมาแต่รุ่นปู่ย่าตาทวดเป็นหลัก  ด้วยเหตุนี้วัฏจักรแห่งชีวิตจึงถูกผูกมัดไว้อย่างแนบแน่นกับเรื่องราวของการดำรงชีวิตโดยยึดหลักของศาสนาเป็นแก่นแห่งวิถี  จึงไม่แปลกที่มีประเพณีทางศาสนาเข้ามาข้องเกี่ยวในชีวิตประจำวันตั้งแต่เกิดจนตาย  ประเพณีการ  "เข้าบัว" หรือ "การไหว้บรรพบุรุษ" ก็เช่นเดียวกันถือว่าเป็นส่วนหนึ่งในวิถีชีวิตของคนที่นี่  เป็นประเพณีพื้นฐานในรากวัฒนธรรมพื้นถิ่น ณ ที่แห่งนี้  แนบแน่น  ยืนหยัด  ชอนไช  สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่นเรียงรายกันลงมาตามลำดับเหล่ากออย่างไม่ขาดตกบกพร่องสูญสลายหายไปกับกาลเวลาแต่ประการใด

                  ในความทรงจำของข้าพเจ้าเมื่อเกือบสามสิบปีก่อน  ครั้งจำความได้ก็เห็นคนในครอบครัว  คุณพ่อ คุณแม่  คุณปู่  คุณย่า  และบรรดาวงษ์ศาคณาญาติ ต่างพร้อมใจกันเข้ามามีส่วนร่วมในประเพณีการเข้าบัวเสียทุกครั้งไป  หากจะเรียกว่าเป็น "ประเพณีรวมญาติ" ซึ่งหนึ่งปีจะมีแค่ครั้งเดียวก็คงอาจเรียกได้อย่างไม่เก้อเขินมากนัก  การเข้าบัวเท่าที่รู้ๆกันของคนที่นี่มักจัดขึ้น ณ สุสานบรรพบุรุษภายในอาณาบริเวณของวัดใดวัดหนึ่ง  หรือไม่ก็ภายในป่าช้า / สุสานที่ใดที่หนึ่ง แต่การเข้าบัวที่ข้าพเจ้าและครอบครัวต้องกระทำการไหว้เสียทุกปีนั้นคือ 1. การเข้าบัว ณ ป่าช้าโคกโพธิ์  หรือที่บางคนเรียกเปลวโคกโพธิ์  และ 2. การเข้าบัว ณ วัดโคกนาว

                  การเข้าบัว ณ ป่าช้าโคกโพธิ์  มักจัดกันในช่วงกลางเดือนเมษายน  แต่ก็มีบ้างเหมือนกันที่ในบางครั้งจัดกันในช่วงปลายเดือนเมษายน(วัน-เวลา ในการจัดประเพณีเข้าบัวอยู่ที่การดูฤกษ์ของหมอ / พระในการทำพิธี) ส่วนการเข้าบัว ณ วัดโคกนาวมักจัดหลังพิธีที่ป่าช้าโคกโพธิ์เสร็จสิ้นไปแล้วประมาณ 7 วัน  โดยวันแรกของการเข้าบัวมักเป็นวันรวมญาติสายต่างๆที่กลับมาหลังเดินทางไปทำภาระกิจจากทั่วทุกสารทิศ  มาพร้อมหน้าพร้อมตากัน  ทำกิจกรรมร่วมกันด้วยการทำความสะอาดสุสาน  ทำความสะอาดสถานที่ฝัง /เก็บอัฐิบรรพบุรุษ(บัว)ร่วมกัน  ส่วนใหญ่ก็จะเป็นการล้างบัว  ขัดบัว   ทาสีบัวใหม่  และทำการประดับตกแต่งบัวให้มีความสวยงามที่สุดด้วยหลอดไฟขนาดเล็ก  ส่องแสงระยิบระยับน่าแลมอง(โดยส่วนใหญ่ญาติพี่น้องที่มาทำความสะอาดสุสานมักเป็นคนรุ่นหนุ่มสาว-ผู้ใหญ่  โดยมีคนเฒ่าคนแก่ในตระกูลมาคอยชี้แนะ และให้กำลังใจ)   

                  วันที่สองเป็นวันงานพิธี  เริ่มงานพิธีประมาณช่วงหัวค่ำราว 6 โมงเย็น  วันนี้ถือเป็นวันร่วมญาติอย่างแท้จริง  ทุกคนจะพยายามแต่งตัวให้สวยที่สุด  หล่อที่สุด  ดูดีที่สุด  มาถึงก็พบปะพูดคุยถึงสารทุกข์สุกดิบร่วมกัน  แลกเปลี่ยนกัน  มีการนำดอกไม้มาปักประดับแจกันสำหรับเคารพอัฐิบรรพบุรุษ  จุดธูป 1 ดอก  เทียน  และธูปใหญ่(แล้วแต่ศรัทธาและทุนทรัพย์) ทำบุญกับทางผู้จัดงาน(ส่วนใหญ่จะเป็นการรวมเงินทำบุญกันที่บัวของแต่ละตระกูล) มีการนำพวงมาลัยร้อยอย่างสวยงามประดับตกแต่งยอดบัวบรรพบุรุษ  โดยพวงมาลัยดอกไม้ที่นำมาประดับตกแต่งยอดบัวต้องเป็นพวงมาลัยดอกไม้สดเท่านั้น  ส่วนดอกไม้ที่นิยมนำมาร้อยเป็นพวงมาลัย  ส่วนใหญ่นิยมดอกมะลิ  และดอกกุนหยี(ดอกบานไม่รู้โรย)เป็นหลัก  แต่ช่วงหลายปีช่วงหลังๆที่เศรษฐกิจไม่ดี-ข้าวยากหมากแพง(โดยเฉพาะน้ำมันแพง)  เริ่มเห็นพวงมาลัยดอกดาวเรืองเพิ่มมากขึ้นตามลำดับ  นอกจากนี้ที่ขาดเสียมิได้อีกอย่างหนึ่งก็คือการนำน้ำอบหอมๆมาทำการรดยอดบัวเพื่อขอพรกับบรรพบุรุษให้เจริญรุ่งเรืองในหน้าที่การงานตลอดจนประสบพบเจอสิ่งดีๆในชีวิตดังใจมุ่งหวัง  หลังจากทำการเคารพอัฐิบรรพบุรุษเสร็จสิ้น  มักเป็นพิธีการทางสงฆ์  ถ้าเป็นการเข้าบัว ณ ป่าช้าโคกโพธิ์ พระที่รับกิจนิมนต์มักเป็นพระจากวัดคลองเรียน และพระจากวัดโคกนาว โดยหากขาดเหลือจากนี้ทางผู้จัดงานพิธีอาจนิมนต์พระวัดใกล้ๆมาเพิ่ม  ส่วนการเข้าบัว ณ วัดโคกนาวนั้นเท่าที่ทราบพระที่รับกิจนิมนต์เป็นพระจากวัดโคกนาวเสียเป็นหลัก 

                  ในงานพิธีเท่าที่ฟังๆอยู่ทุกปีมักเป็นบทสวดโดยทั่วไป  ซึ่งมักปิดท้ายลงด้วยบทการกรวดน้ำเพื่ออุทิศส่วนกุศลแก่ญาติพี่น้อง-บรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้ว เสร็จสิ้นพิธีผู้จัดงานก็จะแจ้งให้ผู้มาเข้าบัวทุกท่านทราบถึงจำนวนเงินบริจาค ณ ค่ำคืนนี้ คือเงินสำหรับร่วมกันทำบุญเข้าวัดใดวัดหนึ่งเพื่อเป็นกุศลร่วมกัน ปิดท้ายด้วยการจุดประทัด  ให้รู้ว่างานพิธีในค่ำคืนนี้จบสิ้นลงแล้วอย่างสมบูรณ์ (ส่วนใหญ่มักจุดประทัดในห้วงเวลาระหว่าง 20.00 – 21.30 น. แล้วแต่ว่าปีไหนเสร็จช้าหรือเสร็จเร็ว) โดยในวันรุ่งขึ้นก็จะมีพิธีกรรมทางสงฆ์ เลี้ยงพระเพล และจุดประทัดในช่วงหลังงานพิธีเสร็จสิ้น (อีกครั้ง) เป็นอันเสร็จพิธีเข้าบัวในแต่ละปี

                  ประเพณีการ "เข้าบัว" ของชาวหาดใหญ่ยังคงมีจัดกันมาอย่างต่อเนื่อง  ยืนยาว  มั่นคง  ไม่ตกหล่นสูญหายไปกับกาลเวลา  ตราบใดที่ลูกหลานในตระกูลยังคงยึดมั่นในพระพุทธศาสนา  เคารพผู้อาวุโสในตระกูล / ในวงษ์ศาคณาญาติอย่างแนบแน่น เป็นประเพณีแห่งการรวมญาติอย่างแท้จริงของกลุ่มชนแต่ครั้งดั้งเดิม ณ ที่แห่งนี้ วันนี้แม้โลกจะหมุนเปลี่ยนไป ทั้งโคกโพธิ์ และโคกนาวจะแปรเปลี่ยนไปเฉกเช่นไร ความเชื่อของกลุ่มชนจะถูกสลายหรือแทรกซึมปรับเปลี่ยนไปตามเข็มนาฬิกาที่มิอาจหมุนทวนย้อนกลับไปยังอดีตได้อย่างสมบูรณ์ แต่เชื่อว่าประเพณีการ "เข้าบัว" จะยังคงหยัดยืน ตั้งมั่น ประหนึ่งไม้ยืนต้นอยู่ ณ ที่เดิมไม่หลบลี้หนีหายไปไหน การเข้าบัวจะยังคงเป็นรากแก้วแห่งจิตวิญญาณของคนในพื้นที่แต่ครั้งดั้งเดิมต่อไปในภายภาคหน้า.......โลกเปลี่ยน  แต่บางอย่างมิอาจแปลเปลี่ยนไปได้ 


คุณาพร / 21 / 4 / 2555


ภาพประกอบ  :  การเข้าบัว ณ ป่าช้าโคกโพธิ์  หรือที่บางคนเรียกเปลวโคกโพธิ์ 

























คลิปวีดีโอ  :  เข้าบัวโคกโพธิ์
http://www.youtube.com/watch?v=ylEnS5CIOgg&feature=g-vrec&context=G2c482d1RVAAAAAAAAAA

[คุณาพร.]

ภาพประกอบ  :  การเข้าบัว ณ วัดโคกนาว

















คลิปวีดีโอ  :  เข้าบัว ณ วัดโคกนาว
http://www.youtube.com/watch?v=9j4atghF21E&feature=g-vrec&context=G2c482d1RVAAAAAAAAAA

[คุณาพร.]

ช่วงนี้ไม่ค่อยได้เขียนอะไรนะเออ.....ติดงานวิจัย  อาการสาหัส   

[นกฮูกตาโต]

ท่านอาจารย์ อยู่บัว ที่ยายเคลื่อนนั่งอยู่หรือครับ ปีหน้าค่อยไปทัก 

[คุณาพร.]

ท่านอาจารย์ อยู่บัว ที่ยายเคลื่อนนั่งอยู่หรือครับ ปีหน้าค่อยไปทัก 

^

^

^

^

บัวนั้นเเลท่าน  ต้นตระกูลผม    

[แม่ปีก]

บรรพบุรุษฝ่ายพ่ออยู่เปลวต้นโพธิ์
บรรพบุรุษฝ่ายแม่อยู่เปลวโคกนาว
ไปทั้งสองที่ เหมือนกัน เป็นวันรวมญาติจริงๆ
ไม่ว่าวัยรุ่นซ่าเซี้ยวก็ไป  คนไกลก็ต้องกลับมา
นับเป็นกุศโลบายของคนโบราณที่แยบยลนัก

[เเม่ปูนา]

พี่น้องเราก็อยู่ที่บัวโคกนาว   เป็นวันสำคัญของครอบครัวค่ะ 

[Ultraman Taro]

บ้านผมคุณยายท่านเรียนว่า "วันว่าง" ไม่ทราบว่าคืออย่างเดียวกันไหม

บ้านผมจะไปวันเทพชุมชุมกับ อีกวัดที่ใกล้ๆ จำไม่ใช่แล้วชื่อวัดอะไร ก่อนวันจะถึงก็ไปขัดทำความสะอาดบัวก่อน
วันจะติดกัน วันของวัดเทพจะเป็นวันที่สอง 

[naychet]

บ้านผมคุณยายท่านเรียนว่า "วันว่าง" ไม่ทราบว่าคืออย่างเดียวกันไหม

บ้านผมจะไปวันเทพชุมชุมกับ อีกวัดที่ใกล้ๆ จำไม่ใช่แล้วชื่อวัดอะไร ก่อนวันจะถึงก็ไปขัดทำความสะอาดบัวก่อน
วันจะติดกัน วันของวัดเทพจะเป็นวันที่สอง 

บ้านผมก็เรียกวันว่าง หรือทำบุญว่าง
กิจกรรมก็
  รวมญาติล้าง และทำความสะอาดบัว บังสกุล ทำบุญใหญ่ไม่แพ้เดือนสิบครับ เห็นภาพแล้วคงใช่แต่ไม่รู้เค้าให้คำจำกัดความว่ากิจกรรมอะไร

[ออออออออออออ]

ที่บ้านเขาเรียก  สวดเปลว  ถ้าเข้าบัว  หมายถึงเอากระดูกบรรพบุรุษไปเก็บครับ 

[ผ่านมา]

ที่ป่าช้าต้นโพธิ์ จะเป็น แรม 5 ค่ำเดือน 5 ของทุกปีค่ะ คิดว่าวันว่างของทุกที่คงถือตามจันทรคติค่ะ

[คุณาพร.]

ปี 2556 ไม่รู้ว่าเข้าบัวกันต่อคืนใด  สาว่าคงเป็นบัวต้นโพธิ์ก่อน  เเล้วไปเข้าบัวโคกนาวทีหลัง 

[mukeiei]

ขอบคุณสำหรับข้อมูลดีๆค่ะ